ΧΕΛΙΔΟΝΙ μου σπαθάτο ...
Αφήσαμε να περάσουν οι γιορτές για τα γενέθλια από τα 600 τόσα χρόνια για ευνόητους λόγους. Οι γιορτές είναι πάντα το πανδοχείο του ταξιδευτή. Είναι η κρυμμένη ουσία πούρχεται σε ύπαρξη. Όλοι οι παλιοΜπασταίοι κι όχι μόνο, λέγανε ... , και τί δε λέγανε για του Κουρκούτι το Χάνι, που ήταν στο δρόμο τους για την πρωτεύουσα. Εκεί ανάμεσα Λαντζόι και Μπαρμπάσαινα. Είχε όλα τα αναγκαία καλούδια για την αναψυχή του ... καλού Σαμαρείτη!
- Μπαμπάκη, μη λυσμονήκεις να μου φέρεις λαλά!
- Ναι παιδάκι μου, θα φέρω και λαλά.
- Νάειναι εύζωνας, τακούς;
- Ναι, παιδάκι μου, τακώ!
Όλοι οι μπαμπάκηδες λέγανε το ναι παιδάκι μου, με μια πικρή ειρωνεία, που έκρυβε ολόκληρο το όχι, και που στόχευε, όχι βέβαια το παιδί, αλλά το δικό τους φυλλοκάρδι. Ήσαν σχεδόν πάντα σίγουροι, πως δε θα φτάναν τα λεφτά για λαλά. Το άδειο στομάχι της φαμελιάς του δεν άφηνε πολλά περιθώρια για λαλά και τέτοια. Το πώς κοίταζαν τα άλλα παιδιά, αν κάποιο είχε απερίσκεπτο μπαμπάκη και τούπαιρνε του παιδιού του λαλά ... Σαν τα απογαλακτισμένα απ' το βυζί της μάνα τους!
Να φχαριστηθούμε και μεις οι Μπασταίοι το ... λαλά των "γενεθλίων" του Χιλιδονιού και μετά ..., δεν πολυπειράζει. Βλέπουμε.
Και να τί βλέπουμε: Βλέπουμε πως γενέθλια ημέρα του Χελιδονιού δεν είναι το 1364. Δεν εμφανίζεται ποτέ ένα μεγάλο χωριό, έτσι ξαφνικά, στα καλά καθούμενα. Εκτός και αν από τις 10 χιλιάδες Αλβανούς που έφερε ο Καντακουζηνός, οι χίλιοι τόσοι κατοίκησαν στου Χιλιδόνι! πράγμα απίθανο και ιστορικά ανεπιβεβαίωτο. Ούτε ο ίδιος υποστηρίζει πως όλοι οι κάτοικοι του Χιλιδονιού ήσαν Αλβανοί. Το αντίθετο μάλιστα. Σε όλο το βιβλίο του, εναγώνια προσπαθεί να αποδείξει την ελληνικότητα των Χελιδοναίων, λες και οι Φαλμεράγιερ όλου του κόσμου βάλθηκαν να αμφισβητήσουν και αμφισβητούν την ελληνικότητά των προγόνων του. Βέβαια στον ερχομό τους στον ελλαδικό χώρο οι Σλάβοι το 7ο αιώνα, δεν ήρθαν στην ερημιά. Ήρθαν σε κατοικημένη από γηγενείς με πανίσχυρο πολιτισμικό υπόβαθρο, που γονιμοποιούσε κάθε ανύπαρκτο ή ασθενέστερο, στο μέτρο που δεχόταν τη βιολογική του ενδυνάμωση. Απόδειξη πως δεν υπάρχει το παραμικρό ίχνος σλαβικής παράδοσης. Το μοναδικό(;) σλαβικό απομεινάρι, η βρύση Λέβιτσα, το ανάστησαν οι περιγραμμάτου! και το καλοδέχτηκαν οι προαιώνια γηγενείς Χιλιδοναίοι, για το ... ομόθρησκο, χωρίς να τους πολυπειράζει κάποιους και το ... όμαιμο !!!
Όχι γενέθλια ημέρα του χωριού, αλλά γενέθλια ημέρα της πρώτης γραπτής μαρτυρίας ύπαρξης του Χελιδονίου. Βέβαια λέγεται γενέθλια ημέρα της εκκλησίας η πεντηκοστή, γιατί την ημέρα αυτή δημιουργήθηκε. Γενέθλια ημέρα του μάρτυρα, όμως λέγεται η ημέρα του θανάτου του. Το τελευταίο τούτο αφορά την εκκλησία του χωριού κι όχι το χωριό, που υπάρχει και πολύ πριν από την πεντηκοστή, που έγινε το 33 ή 34 μχ. Το επιβεβαιώνουν οι Μυκηναϊκοί τάφοι και ξέρουν πολύ καλά όλοι οι Χιλιδονιάτες, ακόμα και οι Μπασταίοι.
Για γενέθλια ημέρα γραπτής μαρτυρίας, δεν ξέρω κάτι. Ίσως με άδεια ποιητική κάτι να γίνεται. Ούτε κι ο συγγραφέας υποστηρίζει κάτι τέτοιο. Μιλάει ξεκάθαρα για "... το σημαδιακό έτος 1364, πρέπει να τοποθετηθεί η επίσημη γενέθλια ημερομηνία του χωριού. Ενός χωριού που κατοικούσαν Έλληνες,..." (ό.π. σελ.29). Βέβαια, το χωριό ανήκε στο φέουδο της Φράγκικης Γκριζέρας του πριγκιπάτου της Αχαΐας (Μορέας).
Αλλά και πάλι υπάρχει πρόβλημα με αυτή τη γραπτή μαρτυρία. Δεν υπάρχει κανένας συγγραφέας του 14ου αιώνα (1364), που να γράφει κάτι για Χελιδόνι. Ακριβέστερα δεν έχει ακόμα βρεθεί κάτι τέτοιο, από όσο μας είναι γνωστό. Που ξέρεις; Και τα άπαντα του παμέγιστου Αριστοτέλη χάθηκαν για πάνω από 10 αιώνες και κάποια στιγμή βρέθηκαν στην Ιταλία(;)
Υπήρξαν όχι μόνο χωριά μα και πόλεις ολόκληρες, που η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως και είναι άγνωστο ακόμα και το όνομά τους. Αλλά ποιος μπορεί να βεβαιώσει πως δεν θα βρεθεί κι άλλη παλιότερη; Κανείς δεν το ξέρει αυτό …
Η ημερομηνία «γέννησης» ενός χωριού και η χρονολογία της πρώτης γραπτής μαρτυρίας ύπαρξής του δεν ταυτίζονται, με εξαίρεση κάποιων χωριών σαν το Καλλίκωμον και τη Ν. Πέρσαινα, που είναι άλλου παπά βαγγέλιο. Αν δεχτούμε την άποψη, που είναι και του Κ. Μπασέτα, πως το όνομα του πρώτου οικιστή είναι και το όνομα του χωριού, τότε ο Χιλιδόνης ή Χελιδόνης πρέπει με το ασκέρι ή τη φάρα του νάχτισε ένα τόσο μεγάλο χωριό, χιλίων και κατοίκων …
Το Χιλιδόνι είναι πολύ παλιότερο από τη χρονολογία, που αναφέρει στον κατά πολύ μεταγενέστερο χάρτη που έφτιαξε ο Hopf στα μέσα του 19ου αιώνα που έζησε. Όχι μόνο απ’ όλα τα γύρω χωριά, αλλά κι από πολλά αρχαία. Ίσως κι από την Αρχαία Πίσα, αν δεχτούμε πως ο Ίφιτος, το 776 π.χ., κ.τ.λ., κ.τ.λ. Οι μυκηναϊκοί τάφοι στο Χιλιδονιάτικο τόπο, είναι αδιάψευστοι μάρτυρες. Και οι Μυκηναίοι «Χιλιδονιάτες», όπως και αν λέγανε τον εαυτό τους ή τους λέγανε οι άλλοι, γευτήκανε τα αγαθά του ίδιου τόπου με του σημερινούς, χτεσινούς, προχτεσινούς και πάει λέγοντις, Χιλιδονιάτες. Είναι μικρόψυχη, αν μη τι άλλο, η άποψη που λέει πως μόνο οι Έλληνες, που έχουμε ’μεις στο μυαλό μας, είναι αυτοί και μόνο αυτοί, οι γνήσιοι Έλληνες κι όχι όλοι που η συνείδησή τους το λέει και το βαστάει η περδικούλα τους, κατά πως λέγανε οι Μπασταίοι.
προκαταλήψεις: Οι Μπασταίοι, κι όχι μόνο, σαν δεν το καλοσκέφτονταν είχαν την σιγουριά πως το χωριό τους υπάρχει από καταβολής κόσμου. Πως στην υφήλιο υπήρχαν μόνο έλληνες και πως μιλούσαν ελληνικά και μάλιστα … καλά ελληνικά. Πως αν υπήρχαν και άλλοι, που δεν ήταν έλληνες και δεν μιλούσαν ελληνικά, ήσαν βάρβαροι και δεν ήσαν και τόσο έξυπνοι, όπως εμείς. Κι από πάνου μιλάγανε κι αλαμπουρνέζικα Κέντρο του κόσμου είμαι εγώ! άιντε και σεις … παραδίπλα! Σαν το καλοσκεφτόντουσαν όμως τα πράγματα αλλάζανε.
Το χωριό Χελιδόνι «Κατοικείται από Έλληνες, όπως ελληνικότατο είναι και το όνομά του, παρμένο από το όνομα του πρώτου οικιστή του, στρατιωτικού του διοικητή ή φεουδάρχη του.»
Κι όμως στη σελ. 74 γράφει: « … πρέπει να τονίσουμε ότι το Γούμερο, όπως και το Χελιδόνι, χωρίς να έχουμε γραπτές μαρτυρίες περί του εάν εκατοικούνταν μόνο απόΈέλληνες ή και Αλβανούς, μπορούμε να υποστηρίξουμε, όπως ήδη κάναμε για το Χελιδόνι, ότι από το φόρο του ισπενσά (πρόσθετου κεφαλικού φόρου) που πληρώνιει, ανά οικογένεια, φαίνεται (sic) πως οι κάτοικοί του ήταν Έλληνες …». Εδώ η επιστημονική ακρίβεια και η φιλτάτη αλήθεια, απαιτεί να ειπωθεί πως ισπενσά πλήρωναν όλοι. Βέβαια, οι πιστοί, δηλ. οι μουσουλμάνοι – κι όχι οι τούρκοι - και οι εξισλαμισμένοι ρωμιοί, αλβανοί, αρβανίτες κ. ά. πλήρωναν για ευνόητους λόγους 5 άσπρα λιγότερα από τους απίστους (χριστιανούς ρωμιούς, γκιαούρηδες κ. ά.) Οι φόροι στην Οθωμανική αυτοκρατορία δεν πληρώνονταν με κριτήριο την εθνικότητα, αλλά τη θρησκεία. Κατά τ’ άλλα: «… φαίνεται πως οι κάτοικοί του (του Γούμερου, όπως και του Χελιδινιού) ήταν όλοι Έλληνες, αφού το συνολικό ποσό που αντιστοιχεί πλήρως σε ποσό φόρου που μόνο οι ελληνικές οικογένειες το δικαιολογούν». Και για να μην υπάρχεισε κανένα καμιά αμφιβολία, αμέσως πιο κάτω επαναλαμβάνε: « Υπό την έννοια αυτή, … οι κάτοικοί του ήταν αμιγώς(!) Έλληνες …», λες και κάποιοι το αμφισβητούσαν πισματικά … Ξέρει πολύ καλά ο Κώστας πως και τι λέγαν οι Φαναριώτες, οι Πατριάρχες και οι Δεσποτάδες την εποχή εκείνη …
Στην υποσημείωση 14 της σελ. 41 γράφει: « Οι ειδικοί προτιμούν τον Οθωμανοκρατία. Εμείς όμως διατηρούμε τον όρο Τουρκοκρατία γιατί έτσι έχει καταγραφεί στη συλλογική μνήμη των κατοίκων της περιοχής.»!
Στην υποσημείωση της σελ. 44 ο τουρκολόγος Χρήστος Κυριακόπουλος αναφέρεται μόνο σε Οθωμανούς για την εποχή και την περιοχή της Πελοποννήσου …
Βέβαια κι ο Κολοκοτρώνης και οι άλλοι καπεταναίοι κι αγωνιστές χρησιμοποιούν τον όρο, (ακριβέστερα: λέξη) «τούρκος ή τούρκοι» για τους μουσουλμάνους του ελλαδικού χώρου … Στους αγωνιστές που πυροβολούν και πυροβολούνται για τον ιερό σκοπό, είναι όχι μόνο συγγνωστό, αλλά και επιβεβλημένο. Εκεί ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Όλες οι μπαμπεσιές γίνονται πανίερες λειτουργίες. Ο Θεμιστοκλής … στη πιο κρίσιμη μάχη του κόσμου … Ο « εξωλέστατος … και …» Παπαφλέσσας γίνεται κορυφαίος ήρωας της Ελληνικής επανάστασης. Χωρίς τον Παπαφλέσσα δεν θα είχαμε τη μεγάλη Ελληνική επανάσταση! Αυτό το λέω εγώ. Οι τούρκοι ξεσηκώθηκαν εναντίον του Σουλτάνου και των Φαναριωτών του 100 χρόνια αργότερα. Αλλά και η Ελληνική επανάσταση των Αρβανιτών από την μόνιμη εσωτερική φαγωμάρα ηττήθηκε και ξέρουμε τι επακολούθησε (και τι τραβάμε ακόμα) με τη Αγγλική Γερμανοκρατία (Βαβαροκρατία) … Μήπως είχαν δίκιο αυτοί που λέγανε πως ήτανε παράκαιρη η επανάσταση….
Στους νεότερους χρόνους το υπερεθνικίζων Ελληνικό κράτος χαραχτήριζε και σήμερα ακόμα τα παντοειδή φασιστοειδή τούρκους τους μωαμεθανούς της Θράκης και … όταν οι ίδιοι τώρα αυτοονομάζονται Τούρκοι … Αυτό είναι το
Εθνικιστικές, τοπικιστικές, προκαταλήψεις, έντονη αγονία να αποδείξει την ελληνικότητα των Χελιδοναίων, λες και κάποιος τη αμφισβητούσε τέλος του 14ου… Και δεν μας λέει ποιος και γιατί …
Η Τουρκοφαγία, είναι ένα από τα έντονα χαραχτηριστικά προσόντα όλων των ακαδημαϊκών, όλων των αποχρώσεων. Αρκεί αυτό μόνο! Για τα χωριά Μπάστα (νυν Κρυονέρι), Καλολετσή (νυν Νεράιδα) και Μηλιές, έστελνε στου Μπάιστα απεσταλμένο της η ακαδημία Αθηνών, για ελέγξει την αλλαγή της συνείδησής τους. Ο Ηλιόπουλος ήταν ένας απ’ αυτούς … Οι Μπασταίοι, αλλά και τα Μπαστιωτόπουλα (Μέλιος του Μελιόπουλου κ.ά.), ακόμα λένε για κάτι περίεργους τύπους που επισκέπτονταν το χωριό στα τέλη της 10ετίας του’30 ακόμα και του ΄50 και ρωτούσαν αν μιλάνε ακόμα Αρβανίτικα και τέτοια. Οι Αρβανίτες, αυτοί οι Νεοέλληνες, θεωρήθηκαν βάρβαροι και έπρεπε να «εξελληνισθούν» σύμφωνα με τις περιγραμμάτου προδιαγραφές των «φιλελλήνων» Βαυαρών Άρμανσπερκ και των ντόπιων παρατρεχάμενων … Στην Ακαδημία Αθηνών θα υπάρχουν σίγουρα τα σχετικά αρχεία για τις αποστολές αυτές! Αυτή ήταν η δουλειά τους! Αυτοί καθοδηγούσαν τους χωροφυλάκους!
Ο Γιάννης Γεωργίου από του Μπάιστα (νυν! Κρυονέρι), σε τυχαία συνάντηση: ξέρεις ο Μπασέτας θα παρουσιάσει το βιβλίο του για του Χιλιδόνι. Γράφει και για του Μπάιστα, τα Κιόνια, το καλντερίμι και το δρόμο που πέρναγαν από την Ήλιδα για την Αρχαία Ολυμπία … Ποιος ξέρει. Σαν πήγαινε μικρός φαϊ στον πατέρα του που όργωνε το χωράφι, κατεβαίνοντας την Πλατειά Σκάλα, πέρναγε απ’ το καλντε(ι)ρίμι[] και πήγαινε στο Κάστρο στα Κιόνια, τοποθεσία πολύ κοντά στα Ολύμπια – είναι δεν είναι 2 χιλμ. απόσταση. Ο φίλος μας ο Κώστας δε λέει τίποτα για τα Κιόνια, ούτε για το ιερό μονοπάτι από Ήλιδα – Γούμερο – Ενιπέα – Λουτρό – Νιοχώρι – Καλντερίμι - Κιόνια – Αρχαία Ολυμπία. Αναφέρει ένα Καλντερίμι που βρίσκεται στου Τούρκου τη σκάλα στα όρια Χελιδονιού και Γούμερου και ενώνει τα δύο χωριά. Δεν αναφέρει το Μπασταίικο Καλντερίμι. Ούτε πως αυτό το καλντερίμι έχει σχέση με το ιερό μονοπάτι ή το ενετικό Κάστρο. Μπορεί όμως να έχει σχέση και η «αναβίωσή» του να είναι πολύ σπουδαία υπόθεση και για το Χελιδόνι. Αυτό όμως είναι άλλη υπόθεση. Είναι;
Στη διάσταση του τίποτα! Αφού αγόρασα το βιβλίο του … αντί 25 e και άκουσα τους έγκριτους ακαδημαϊκούς να ομιλούσιν περί της σπουδαιότητος και του μόχθου, ον κατέβαλε ο περί ου ομογάλακτος συγγραφεύς, ανέγνων απνευστί , ίνα καταγνώ τι περί χελιδονίου και των άλλων χωρίων φασίν αι πηγαί κι ο περί ου, το πήγα στον … Κατσιαβόγιανη στην Κατουντήστα να το διαβάσει σε όλους τους Μπασταίους. «Άστο κει στο πεζούλι και θαντο δώκω στομπαπαΧρήστο ναντο διαβάσει τηνκυργιακή στην εκκλησιά. Είναι μεγάλη γιορτή και θα μαζευτούνε ούλοι οι Μπαϊσταίοι με τις γυναίκες και τα κουτσιούβελά τους … Θάναι κι όλοι οι παλιοί. Ο Γεροκατσιαβός με την Κατσιαβίνα, ο γεροΓούτος με τη Γούταινα, οι Αντιγαίοι και οι Ζογκαίοι απ’ τα Γουταίικα. Ούλοι οι Τσιρμπαίοι, Κουζιουλαίοι Πητουράδες, οι Βγεναίοι, οι Φωναίοι, γεροΤζούκας, Ξένος κι ο Κακαρέπας … Οι Βουρλεγκαίοι, οι Ρακλαίοι, Μπιρμαίοι, Νικολαίοι, Καστριγκαίοι, Πετρίληδες και Παγωναίοι κι ο Ματσιάγκας από τη Βουρλεγόρουγα. Οι Μπιτζαραίοι, Σκραπαίοι, παπαδαίοι, Χριστιλιηδες, Γκαβιλιαίοι, οι Στεργαίοι … Ντεμαίοι, Γκουντανης και Γκουντάναινα, Ντριναίοι, Μοσκιοί …, Αραπης, Νταγκουλαίοι και … Ούλοι μα ούλοι θάειναι κει! Να και κάνει το σταυρό του, λίγο παράξενα …
Σα νάχε ξεχάσει αυτές τις κινήσεις που κάνουν όλοι σαν γενούν χριστιανοί. Μετά, σαν περνάει κανείς την Κατουνίστα, χωρίς νησιά, βαρκάρηδες, πιλάφια, ουρί και σουλάτσα σε άλλα ζα, ζουζούνα και άλλα τέτοια χαζόχαζα γραφικά σοφά και βλακώδη, ξεγνάει πολύμορφους σταυρούς και χρυσοποικιλτα πετραχήλια. Περνάει σε άλλη διάσταση. Σ’ αυτή του τίποτα. Εκεί είναι όλα είναι κατανοητά. Ιδία από τους βλάκες, μιας κι οι έξυπνοι επινοούν όλα τα βλακώδη. Εξ άλλου δε χρειάζεται κατανόηση το τίποτα. Έτσι λέγανε οι Μπασταίοι και παραγνώριζαν σκόπιμα του Σωκράτη το μυαλό και μιλάγανε για του Σωκράτη το σκατό, γιατί, λέει, θαύμαζε τη στρατοκρατία των ελληναράδων Σπαρτιατών κι όχι την Ισοκρατική Δημοκρατία των ελλήνων Αθηναίων.
Περισπούδαστες φονικότατες μάχες έλαβαν χώρα στο Κάστρο του Χιλιδονιού, αλλά και στις υπώρειες … Ηττημένοι Παλαιολόγοι φεύγουν προς την Φολόη, όπως πάλαι ποτέ ο Αλάριχος καταδιωκόμενος υπό του Στιλιχωνος, και … διερχόμενοι από τα Μπασταίικα χωράφια και βαρκά με τα άφθονα νερά … εταράχθην σφόδρα, μήποτ΄αν είη, μπας και ίχνη του DNA τους πέραστουε και στους Μπασταίους … Στις φονικότατες μάχες κατά των βαρβάρων κύρια των Τούρκων, μα και θυριωδών Τουρκαλβανών Λαλαίων, πρωτοστατούν με θρυλικούς αγώνες οι κάτοικοι, του Χιλιδόνη(;).
Πέρα από τις γνωστές και μη εξαιρετέες προσβάσιμες πηγές, ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ αρύεται, τύχη αγαθή, και δυσπρόσιτες Οθωμανικές και βαλκανικές. Και κει που περιμέναμε οι Μπασταίοι δούμε και το χωριό στις … Οθωμανικές πηγές … Τίποτα και πουθενά … Ούτε στο ΤΤ10, ούτε στο ΤΤ .. Μια χαραμάδα όμως φάνηκε με τα κατάστιχα που λείπουν, όπου: ίσως …, ποιος ξέρει…, μπορεί και να … υπάρχει το χωριό μας και η Καλολετσή και οι Μηλιές, η Πέρσαινα, του Δούκα και ... Για του Λάσδικα δε λέμε … Για του Πόθου όμως τα Οθωμανικά κατάστιχα δε μπορούν να παραλείψουν, γιατί … παπαΧαρλάμης, … παπαΦλέσας, κι άιντε να ξεμπλέξει ο Σουλτάνος και οι ελληναράδες Φαναριώτες υποθργοί του, Πατριάρχες, Δεσποτάδες και προύχοντες αρχόντοι!
Πολύ ελληναράδες βρε παιδί μου σ' αυτό το χωριό. Πραγματικοί τουρκοφάγοι. Ελληναράδες σαν το Λεωνίδα
Ο χάρτης του Hopf δεν είναι μεσαιωνικός, όπως εσφαλμένα υποστηρίζει ο Κ. Μπασέτας … Η αξιοπιστία του χάρτη[] του Karl Hopf δεν είναι χάρτης που φτιάχτηκε το 1364 Ο χάρτης αυτός φτιάχτηκε γύρω στα 1850 και είναι η άποψή του. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και σωστή. Πέρα από αυτή τη σημαντική λεπτομέρεια ο Karl Hopf εκτός από το Chilidoni, καταγράφει παραδίπλα και την Αμαλιάδα. Φανταστείτε οι Αμαλιαδαίοι να πούνε και να γράψουν σαν γενέθλια ημέρα της Αμαλιάδας την ίδια με του Χελιδονιού! Είναι πασίγνωστο πως ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της Αμαλίας, πριν καν γίνει βασίλισσα! Το γράφουν πολύ ωραία τα σχολιαρούδια Αμαλιαδόπουλα στην ιστοσελίδα τους και … η βικιπαιδεία.
Ο Κarοlος Hopf (Γεννήθηκε το 1832 στο Χαμ (Hamm) και πέθανε το 1873 στο Βισμπάντεν) den λέει τ’ όνομά του Μπάιστα. Γιατί δε λες ρε Κάρολε ούτε το όνομά μου; Και λες το όνομα αυτηνής της Αμαλιάδας, που το 1828 den την ήξερε ούτε η μπαμά του!
- Πολύς κόπος για να γραφτεί με σχολαστική Ακαδημαϊκή επιστημονικότητα. Ο Ηλίας Ο Πετρόπουλος έλεγε κάτι για τους ακαδημαϊκούς … που δεν θα συμφωνήσουμε μαζί του. Το ενδιαφέρον τους επικεντρώνεται στην συνέχεια της ελληνικής φυλής, της ελληνικής ψυχής, της ελληνικής γλώσσας και … !
- Αν ο χωρογραφικός πίνακας 1 αναφέρει και την Αμαλιάδα, όπως κάνει ο «Μεσαιωνικός χάρτης περιοχής Ήλιδος, κατά Hopf» της σελ. 2, τότε η αξιοπιστία του, τουλάχιστο, ελέγχεται… Σαν καλός ερευνητής ο καλός μας Κάρολος, θα έπρεπε να γνωρίζει τον κατάλογο κατά γραφής των ονομάτων των χωριών του 1828 … Γεννήθηκε το 1832 και γράφει 25, τουλάχιστο χρόνια μετά.
Γράφει[1] στη σελ. 20 κ. ε. του βιβλίου του ο Κων\νος Χ. Μπασέτας: «Η πρώτη γραπτή μαρτυρία ύπαρξης του Χελιδονίου γίνεται, κατά το έτος 1364, στο χωρογραφικό πίνακα 1 του Karl Hopf για τα φέουδα του Μοριά (Chroniqes Greco-Romanes. Tables fiefs de la Moree, σ. 277).
Ένας σωστός χάρτης πιστοποιεί την ύπαρξη ενός χωριού. Ποτέ τη γέννηση!
-Από πότε η γραπτή μαρτυρία ύπαρξης ταυτίζεται με την ύπαρξη. Η ύπαρξη είναι ανεξάρτη το γράψιμό της. Όλα τα γεννησαρούδια υπάρχουν πριν τη εγγραφή τους στα μητρώα αρρένων ή θηλέων … Και το χωριό Χελιδόνι υπάρχει πολύ πριν να γράψει ο Κarοlοs Hopf στο χάρτη του το 1860-70. Πως ξαφνικά φύτρωσε ένα τόσο πολυάνθρωπο χωριό το 1364; Η εντύπωση από τα περιδιαβάσματά μας είναι πως το χωριό Χελιδόνι υπάρχει και τη 2η χιλιετία πχ. Οι αλλαγές των ονομάτων των χωριών είναι μια άλλη ιστορία … Ασήμαντη έως και τραγική …
- Αν ενδιαφέρει η «Ελληνικότητα» του Χελιδονιού τότε … η επιστημοσύνη πάει περίπατο και η προσοχή προς όλες τις κατευθύνσεις των γκρεμών που περιζώνουν το Χελιδόνι περιζήτητη. Εξ αιτίας τους ήταν πάντα κατοικήσιμο χωριό. Οι άρπαγες και τα αρπαχτικά αφθονούσαν τις παλιότερες εποχές. Οι γκρεμοί γύρω από του … Μπάιστα
Στον πίνακα αυτόν, το Χελιδόνι μαρτυρείται ως κάστρο, «Κάστρο Χελιδόνι» ( lo Cαstello de chilidonij), υπό την κυριαρχία των Φράγκων(Hopf, ό. π.). Δεν υπάρχει όμως καμμιά αμφιβολία ότι κάτω από τον όρο «Κάστρο Χελιδόνι», συμπεριλαμβάνεται και τι χωριό Χελιδόνι, ο οικισμός του κάστρου». Άποψη που υποστηρίζει ο Αδαμαντίου (2003, σ. 545) και αποδέχεται ο Μπασέτας σελ. ...
Οι Μπασταίοι, τα Μπαστιωτόπουλα και τα Κρυονεριτάκια δεν συμφωνούν και με τους δύο. Στην πανίσχυρη παράδοση, που υπάρχει στο χωριό Μπάστα, αλλά και στου Χιλιδόνι, δεν υπάρχει κανένας οικισμός γύρω από το ενετικό κάστρο στα Κιόνια, που οδηγεί το καλντερίμι, μετά στην Πλατειά Σκάλα, που αναφέρει σαν «Τούρκου σκάλα» κι ο Μπασέτας στη σ. 326. Δεν αναφέρει όμως καθόλου αυτό το ενετικό κάστρο[2]. Δεν το αναφέρουν οι πηγές ; Οι παραδόσεις δεν είναι πηγές; Μόνο οι γραπτές κι ας είναι «ό,τι νάναι»! Ή επειδή δεν είναι Χιλιδονιάτικο, σαν τ’ άλλο, που είναι σίγουρα του Χιλιδονιού. Η πανίσχυρη παράδοση δεν αναφέρει κανένα οικισμό, πάνω ή γύρω απ΄ το «Μπασταίικο» ενετικό κάστρο. 7 στρέμματα και βάλε, λεν τα Γιαννικόπουλα, πάνω στο κάστρο, αλλά και γύρω είναι δεκάδες στρέμματα ιδιοχτησία του σογιού[3] τους.
Μόνο πως εγκαταλείφτηκε και καθένας αναφέρει και διαφορετικό λόγο. Οι λόγοι εγκατάλειψης του κάστρου πρέπει να είναι ίδιοι με αυτούς που αναφέρει ο Μπασέτας για το κάστρο του Χιλιδονιού.
Αξίζει να αναφέρουμε αυτές τις διαφορετικές παραδοσιακές ερμηνείες. Λέει ο Γιώρης του Κουτσοντάνου πως: μόλις κατάλαβαν πως πολύ εύκολα βαλλόταν από το ύψωμα του Αγιώρη, το εγκατέλειψαν. Άλλοι πως: για ναφήσουν τα κάθηκα και να φύγουν κάτι ξαφνικό έγινε. Τώρα που θα διαβάσουν το σπουδαίο βιβλίο του Κ. Μπασέτα θα εμπλουτίσουν την παραδοσιακή τους άποψη. Ας προσέξουν όμως να την λένε σαν απουσιάζει ο Γιώρης. Η φωνή του στεντόρεια και η καταπληξία καιροφυλακτεί …
- Στο Μπασταίικο αυτό μισοτελειωμένο κάστρο, βρέθηκαν απ΄ τους ιδιοχτήτες του χωραφιού μέσα στο κάστρο, μεγάλα τεντζερέδια, κακάβια, τεψιά κι άλλα κουζινικά. Αυτό σημαίνει πως το κάστρο αυτό λειτούργησε για κάποια χρόνια.
-Τα άλλα χωριά δεν υπάρχουν στο κατάστιχο ΤΤ10 … Δύσκολος ο έλεγχος της αξιοπιστίας της οθωμ. Πηγής
- Γενέθλια ημέρα δεν η καταγραφή στα κατάστιχα ή τα μητρώα. Γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας (σαν θεσμού) θεωρείται η ημέρα της 50ής του 33 μχ., κι όχι η καταγραφή της, που έγινε πολύ αργότερα από το Λουκά. Και … για πλάκα: Γενέθλια ημέρα του μάρτυρα είναι η ημέρα του θανάτου του κι όχι της γέννησής του. Η πρώτη χριστιανική Εκκλησία γιόρταζε μόνο την ημέρα του θανάτου. Αργότερα (4ος - 5ος αιώνας μ χ) σαν έγινε αυτοκρατορικά κρατική και καλογερική θρησκεία ο χριστιανισμός, γιορτάζεται η γέννηση μόνο του Χριστού, της Παναγίας και του Προδρόμου, πρώτα στη δύση και πολύ αργότερα στην ανατολή. Η καταγραφή της γέννησής του Χριστού, της μάνας του και του Πρόδρομου, καταγράφτηκε στα Βαγγέλια κοντά ένα αιώνα μετά. Πάντα τα γενέθλια καταγράφονται πολύ μετά τη γέννηση. Πολύ περιγραμμάτου η άποψη πως υπάρχει κάτι μόνο σαν καταγραφεί. Πρόκειται για λαθεμένη ανάγνωση του skripta manent. Αυτά που manent ποτέ δεν είπαν πως δεν υπάρχουν όλα τα άλλα. Αντίθετα ομολογούν, αν δεν κραυγάζουν, πως σ’ αυτά οφείλουνε την ύπαρξή τους. Σαν λέει το «Πιστεύω» του κάθε πιστός , ομολογεί άθελά του την εξαίρεσή του από την απόλυτη «απιστία» στο χώρο και το χρόνο!
Να κι ένας με το επώνυμο Θόδωρας Μπάστας στου Χιλιδόνι !… σελ. 144.
Κάτι που βγάνει μάτι, στο βιβλίο είναι ο έντονος βολουνταρισμός. Η προσπάθεια απόδειξης της ελληνικότητας του Χιλιδονιού, ακόμα και στην κραυγαλέα περίπτωση το Αρβανίτη Ιση! Πρόκεται για την αντιεπιστημονική πρόληψη της συνέχειας της φυλής, που έχει καταντήσει απροκάλυπτη προκατάληψη με πολιτικούς αποδέχτες όλα τα αγράμματα λούμπεν στοιχεία .......
Βέβαια όλοι οι Αρβανίτες είχαν και έχουν Ελληνική συνείδηση, όπως οι Πόντιοι, οι Κύπριοι, οι Φαναριώτες ... Το πλεονέκτημα των Ελλήνων Αρβανιτών ήταν πως ο τόπος κατοικίας τους ήταν και παραμένει ο χώρος που, αναμφισβήτητα αναγνωρίζεται και είναι ο χώρος, όπου γεννήθηκε, αναπτύχθηκε η επιστημονική προσέγγιση του κόσμου. Αυτό που λέμε και αναγνωρίζεται σαν Δυτικός πολιτισμός. Αυτή η καθολική αναγνώριση έχει αποχτήσει χαραχτήρα οικουμενικό. Είμαστε όλοι Ελληνες, γράφουν τα πανώ!,από όλους, χωρίς έστω και μια εξαίρεση, Αθήνα, Μεσόγεια, Πράγμα που ακολουθεί. Δεν επέλεξαν τον τόπο με κριτήρια πολιτισμικά. Την ελληνικότητα του τόπου που εξέθρεψε το μοναδικό αυτό πολιτισμό
Οι τοπικές παραδόσεις έχουν μικρό μερδικό στο βιβλίο του Μπασέτα. Για την ακρίβεια. Μια κάποια περιφρονητική υποτιμητική αποστροφή, για χάρη της επιστημονικής. Διαφαίνεται μια εναγώνια προσπάθειά για χειρουργική ακρίβεια σε όλα όσα γράφει για το χωριό. Οι μεγάλοι ερευνητές των λαϊκών παραδόσεων και των μύθων προσεγγίζουν με μεγάλο σεβασμό και δεν αντιπαραθέτουν την νυστερική επιστημοσύνη με τους μύθους και τις παραδόσεις. Ακόμα με τη μορφή της προκατάληψης …
Οι μύθοι και οι παραδόσεις δεν διαψεύδονται. Ερμηνεύονται και φωτίζεται το εκπληκτικό περιεχόμενό τους. Η φοβερή και τρομερή Λερναία Ύδρα φωτίζεται πέρα για πέρα με μια απλή επίσκεψη στη γνωστή και σήμερα τοποθεσία Λέρνη.
Άλλο η παράδοση κι ο μύθος και άλλο το παραμύθι (διήγηση για τέρψη).
[1] : [2]Πολλά δεν αναφέρει, αν και βρήκε στις Οθωμανικές πηγές, «τύχη αγαθή» οθωμανολόγου Κολοβού τε και Τουρκολόγου Κυριακόπουλου. Δε θα πούμε ποτέ, μα ποτέ των ποτών, πως κρύβει σκόπιμα ο Κώστας.
[5] Στον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου, το Κράτος πορεύεται αντάμα με τη βουβή Βία.
[6] Πρωταρχικό στοιχείο κάθε ύπαρξης,
[7] Έτσι λέγαν οι Μπασταίοι το κολλημένο πιτσιρίκι στο βελέσι (είδος φουστανιού)της μάνας του.
4. Από το ΛΚΝ του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών
2.Από το ΛΑΕΓ του Ι. Δ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ: «εν Ύμν. Ομ. Εις Ερμ. 245, δόλιοι εντροπίαι, είναι δόλια «στρυφογυρίσματα», ραδιουργίαι, τεχνάσματα».
Κάλιο πρώτος στο χωριό παρά δεύτερος στην πόλη, λέγαν οι Μπασταίοι - και εικοτολογώντας - και οι Χιλιδονιάτες, αν και από τότε που ’γινε πόλη το χωριό, χλοΐζει, σε πόλη και χωριό το: Ξέρεις, ρε συ, ποιος είμαι ’γώ; Ένας τέτοιος σπουδαίος λόγος, καλλιεργείται κι είχε την αμέριστη συμπαράσταση της ημιμάθειας, αφού οι άλλες δυο κυράδες, άγνια και γνώση, πάντα σεμνοφέρνουν.
==========
Αφήσαμε να περάσουν οι γιορτές για τα γενέθλια από τα 600 τόσα χρόνια για ευνόητους λόγους. Οι γιορτές είναι πάντα το πανδοχείο του ταξιδευτή. Είναι η κρυμμένη ουσία πούρχεται σε ύπαρξη. Όλοι οι παλιοΜπασταίοι κι όχι μόνο, λέγανε ... , και τί δε λέγανε για του Κουρκούτι το Χάνι, που ήταν στο δρόμο τους για την πρωτεύουσα. Εκεί ανάμεσα Λαντζόι και Μπαρμπάσαινα. Είχε όλα τα αναγκαία καλούδια για την αναψυχή του ... καλού Σαμαρείτη!
- Μπαμπάκη, μη λυσμονήκεις να μου φέρεις λαλά!
- Ναι παιδάκι μου, θα φέρω και λαλά.
- Νάειναι εύζωνας, τακούς;
- Ναι, παιδάκι μου, τακώ!
Όλοι οι μπαμπάκηδες λέγανε το ναι παιδάκι μου, με μια πικρή ειρωνεία, που έκρυβε ολόκληρο το όχι, και που στόχευε, όχι βέβαια το παιδί, αλλά το δικό τους φυλλοκάρδι. Ήσαν σχεδόν πάντα σίγουροι, πως δε θα φτάναν τα λεφτά για λαλά. Το άδειο στομάχι της φαμελιάς του δεν άφηνε πολλά περιθώρια για λαλά και τέτοια. Το πώς κοίταζαν τα άλλα παιδιά, αν κάποιο είχε απερίσκεπτο μπαμπάκη και τούπαιρνε του παιδιού του λαλά ... Σαν τα απογαλακτισμένα απ' το βυζί της μάνα τους!
Να φχαριστηθούμε και μεις οι Μπασταίοι το ... λαλά των "γενεθλίων" του Χιλιδονιού και μετά ..., δεν πολυπειράζει. Βλέπουμε.
Και να τί βλέπουμε: Βλέπουμε πως γενέθλια ημέρα του Χελιδονιού δεν είναι το 1364. Δεν εμφανίζεται ποτέ ένα μεγάλο χωριό, έτσι ξαφνικά, στα καλά καθούμενα. Εκτός και αν από τις 10 χιλιάδες Αλβανούς που έφερε ο Καντακουζηνός, οι χίλιοι τόσοι κατοίκησαν στου Χιλιδόνι! πράγμα απίθανο και ιστορικά ανεπιβεβαίωτο. Ούτε ο ίδιος υποστηρίζει πως όλοι οι κάτοικοι του Χιλιδονιού ήσαν Αλβανοί. Το αντίθετο μάλιστα. Σε όλο το βιβλίο του, εναγώνια προσπαθεί να αποδείξει την ελληνικότητα των Χελιδοναίων, λες και οι Φαλμεράγιερ όλου του κόσμου βάλθηκαν να αμφισβητήσουν και αμφισβητούν την ελληνικότητά των προγόνων του. Βέβαια στον ερχομό τους στον ελλαδικό χώρο οι Σλάβοι το 7ο αιώνα, δεν ήρθαν στην ερημιά. Ήρθαν σε κατοικημένη από γηγενείς με πανίσχυρο πολιτισμικό υπόβαθρο, που γονιμοποιούσε κάθε ανύπαρκτο ή ασθενέστερο, στο μέτρο που δεχόταν τη βιολογική του ενδυνάμωση. Απόδειξη πως δεν υπάρχει το παραμικρό ίχνος σλαβικής παράδοσης. Το μοναδικό(;) σλαβικό απομεινάρι, η βρύση Λέβιτσα, το ανάστησαν οι περιγραμμάτου! και το καλοδέχτηκαν οι προαιώνια γηγενείς Χιλιδοναίοι, για το ... ομόθρησκο, χωρίς να τους πολυπειράζει κάποιους και το ... όμαιμο !!!
Όχι γενέθλια ημέρα του χωριού, αλλά γενέθλια ημέρα της πρώτης γραπτής μαρτυρίας ύπαρξης του Χελιδονίου. Βέβαια λέγεται γενέθλια ημέρα της εκκλησίας η πεντηκοστή, γιατί την ημέρα αυτή δημιουργήθηκε. Γενέθλια ημέρα του μάρτυρα, όμως λέγεται η ημέρα του θανάτου του. Το τελευταίο τούτο αφορά την εκκλησία του χωριού κι όχι το χωριό, που υπάρχει και πολύ πριν από την πεντηκοστή, που έγινε το 33 ή 34 μχ. Το επιβεβαιώνουν οι Μυκηναϊκοί τάφοι και ξέρουν πολύ καλά όλοι οι Χιλιδονιάτες, ακόμα και οι Μπασταίοι.
Για γενέθλια ημέρα γραπτής μαρτυρίας, δεν ξέρω κάτι. Ίσως με άδεια ποιητική κάτι να γίνεται. Ούτε κι ο συγγραφέας υποστηρίζει κάτι τέτοιο. Μιλάει ξεκάθαρα για "... το σημαδιακό έτος 1364, πρέπει να τοποθετηθεί η επίσημη γενέθλια ημερομηνία του χωριού. Ενός χωριού που κατοικούσαν Έλληνες,..." (ό.π. σελ.29). Βέβαια, το χωριό ανήκε στο φέουδο της Φράγκικης Γκριζέρας του πριγκιπάτου της Αχαΐας (Μορέας).
Αλλά και πάλι υπάρχει πρόβλημα με αυτή τη γραπτή μαρτυρία. Δεν υπάρχει κανένας συγγραφέας του 14ου αιώνα (1364), που να γράφει κάτι για Χελιδόνι. Ακριβέστερα δεν έχει ακόμα βρεθεί κάτι τέτοιο, από όσο μας είναι γνωστό. Που ξέρεις; Και τα άπαντα του παμέγιστου Αριστοτέλη χάθηκαν για πάνω από 10 αιώνες και κάποια στιγμή βρέθηκαν στην Ιταλία(;)
Υπήρξαν όχι μόνο χωριά μα και πόλεις ολόκληρες, που η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως και είναι άγνωστο ακόμα και το όνομά τους. Αλλά ποιος μπορεί να βεβαιώσει πως δεν θα βρεθεί κι άλλη παλιότερη; Κανείς δεν το ξέρει αυτό …
Η ημερομηνία «γέννησης» ενός χωριού και η χρονολογία της πρώτης γραπτής μαρτυρίας ύπαρξής του δεν ταυτίζονται, με εξαίρεση κάποιων χωριών σαν το Καλλίκωμον και τη Ν. Πέρσαινα, που είναι άλλου παπά βαγγέλιο. Αν δεχτούμε την άποψη, που είναι και του Κ. Μπασέτα, πως το όνομα του πρώτου οικιστή είναι και το όνομα του χωριού, τότε ο Χιλιδόνης ή Χελιδόνης πρέπει με το ασκέρι ή τη φάρα του νάχτισε ένα τόσο μεγάλο χωριό, χιλίων και κατοίκων …
Το Χιλιδόνι είναι πολύ παλιότερο από τη χρονολογία, που αναφέρει στον κατά πολύ μεταγενέστερο χάρτη που έφτιαξε ο Hopf στα μέσα του 19ου αιώνα που έζησε. Όχι μόνο απ’ όλα τα γύρω χωριά, αλλά κι από πολλά αρχαία. Ίσως κι από την Αρχαία Πίσα, αν δεχτούμε πως ο Ίφιτος, το 776 π.χ., κ.τ.λ., κ.τ.λ. Οι μυκηναϊκοί τάφοι στο Χιλιδονιάτικο τόπο, είναι αδιάψευστοι μάρτυρες. Και οι Μυκηναίοι «Χιλιδονιάτες», όπως και αν λέγανε τον εαυτό τους ή τους λέγανε οι άλλοι, γευτήκανε τα αγαθά του ίδιου τόπου με του σημερινούς, χτεσινούς, προχτεσινούς και πάει λέγοντις, Χιλιδονιάτες. Είναι μικρόψυχη, αν μη τι άλλο, η άποψη που λέει πως μόνο οι Έλληνες, που έχουμε ’μεις στο μυαλό μας, είναι αυτοί και μόνο αυτοί, οι γνήσιοι Έλληνες κι όχι όλοι που η συνείδησή τους το λέει και το βαστάει η περδικούλα τους, κατά πως λέγανε οι Μπασταίοι.
προκαταλήψεις: Οι Μπασταίοι, κι όχι μόνο, σαν δεν το καλοσκέφτονταν είχαν την σιγουριά πως το χωριό τους υπάρχει από καταβολής κόσμου. Πως στην υφήλιο υπήρχαν μόνο έλληνες και πως μιλούσαν ελληνικά και μάλιστα … καλά ελληνικά. Πως αν υπήρχαν και άλλοι, που δεν ήταν έλληνες και δεν μιλούσαν ελληνικά, ήσαν βάρβαροι και δεν ήσαν και τόσο έξυπνοι, όπως εμείς. Κι από πάνου μιλάγανε κι αλαμπουρνέζικα Κέντρο του κόσμου είμαι εγώ! άιντε και σεις … παραδίπλα! Σαν το καλοσκεφτόντουσαν όμως τα πράγματα αλλάζανε.
Το χωριό Χελιδόνι «Κατοικείται από Έλληνες, όπως ελληνικότατο είναι και το όνομά του, παρμένο από το όνομα του πρώτου οικιστή του, στρατιωτικού του διοικητή ή φεουδάρχη του.»
Κι όμως στη σελ. 74 γράφει: « … πρέπει να τονίσουμε ότι το Γούμερο, όπως και το Χελιδόνι, χωρίς να έχουμε γραπτές μαρτυρίες περί του εάν εκατοικούνταν μόνο απόΈέλληνες ή και Αλβανούς, μπορούμε να υποστηρίξουμε, όπως ήδη κάναμε για το Χελιδόνι, ότι από το φόρο του ισπενσά (πρόσθετου κεφαλικού φόρου) που πληρώνιει, ανά οικογένεια, φαίνεται (sic) πως οι κάτοικοί του ήταν Έλληνες …». Εδώ η επιστημονική ακρίβεια και η φιλτάτη αλήθεια, απαιτεί να ειπωθεί πως ισπενσά πλήρωναν όλοι. Βέβαια, οι πιστοί, δηλ. οι μουσουλμάνοι – κι όχι οι τούρκοι - και οι εξισλαμισμένοι ρωμιοί, αλβανοί, αρβανίτες κ. ά. πλήρωναν για ευνόητους λόγους 5 άσπρα λιγότερα από τους απίστους (χριστιανούς ρωμιούς, γκιαούρηδες κ. ά.) Οι φόροι στην Οθωμανική αυτοκρατορία δεν πληρώνονταν με κριτήριο την εθνικότητα, αλλά τη θρησκεία. Κατά τ’ άλλα: «… φαίνεται πως οι κάτοικοί του (του Γούμερου, όπως και του Χελιδινιού) ήταν όλοι Έλληνες, αφού το συνολικό ποσό που αντιστοιχεί πλήρως σε ποσό φόρου που μόνο οι ελληνικές οικογένειες το δικαιολογούν». Και για να μην υπάρχεισε κανένα καμιά αμφιβολία, αμέσως πιο κάτω επαναλαμβάνε: « Υπό την έννοια αυτή, … οι κάτοικοί του ήταν αμιγώς(!) Έλληνες …», λες και κάποιοι το αμφισβητούσαν πισματικά … Ξέρει πολύ καλά ο Κώστας πως και τι λέγαν οι Φαναριώτες, οι Πατριάρχες και οι Δεσποτάδες την εποχή εκείνη …
Στην υποσημείωση 14 της σελ. 41 γράφει: « Οι ειδικοί προτιμούν τον Οθωμανοκρατία. Εμείς όμως διατηρούμε τον όρο Τουρκοκρατία γιατί έτσι έχει καταγραφεί στη συλλογική μνήμη των κατοίκων της περιοχής.»!
Στην υποσημείωση της σελ. 44 ο τουρκολόγος Χρήστος Κυριακόπουλος αναφέρεται μόνο σε Οθωμανούς για την εποχή και την περιοχή της Πελοποννήσου …
Βέβαια κι ο Κολοκοτρώνης και οι άλλοι καπεταναίοι κι αγωνιστές χρησιμοποιούν τον όρο, (ακριβέστερα: λέξη) «τούρκος ή τούρκοι» για τους μουσουλμάνους του ελλαδικού χώρου … Στους αγωνιστές που πυροβολούν και πυροβολούνται για τον ιερό σκοπό, είναι όχι μόνο συγγνωστό, αλλά και επιβεβλημένο. Εκεί ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Όλες οι μπαμπεσιές γίνονται πανίερες λειτουργίες. Ο Θεμιστοκλής … στη πιο κρίσιμη μάχη του κόσμου … Ο « εξωλέστατος … και …» Παπαφλέσσας γίνεται κορυφαίος ήρωας της Ελληνικής επανάστασης. Χωρίς τον Παπαφλέσσα δεν θα είχαμε τη μεγάλη Ελληνική επανάσταση! Αυτό το λέω εγώ. Οι τούρκοι ξεσηκώθηκαν εναντίον του Σουλτάνου και των Φαναριωτών του 100 χρόνια αργότερα. Αλλά και η Ελληνική επανάσταση των Αρβανιτών από την μόνιμη εσωτερική φαγωμάρα ηττήθηκε και ξέρουμε τι επακολούθησε (και τι τραβάμε ακόμα) με τη Αγγλική Γερμανοκρατία (Βαβαροκρατία) … Μήπως είχαν δίκιο αυτοί που λέγανε πως ήτανε παράκαιρη η επανάσταση….
Στους νεότερους χρόνους το υπερεθνικίζων Ελληνικό κράτος χαραχτήριζε και σήμερα ακόμα τα παντοειδή φασιστοειδή τούρκους τους μωαμεθανούς της Θράκης και … όταν οι ίδιοι τώρα αυτοονομάζονται Τούρκοι … Αυτό είναι το
Εθνικιστικές, τοπικιστικές, προκαταλήψεις, έντονη αγονία να αποδείξει την ελληνικότητα των Χελιδοναίων, λες και κάποιος τη αμφισβητούσε τέλος του 14ου… Και δεν μας λέει ποιος και γιατί …
Η Τουρκοφαγία, είναι ένα από τα έντονα χαραχτηριστικά προσόντα όλων των ακαδημαϊκών, όλων των αποχρώσεων. Αρκεί αυτό μόνο! Για τα χωριά Μπάστα (νυν Κρυονέρι), Καλολετσή (νυν Νεράιδα) και Μηλιές, έστελνε στου Μπάιστα απεσταλμένο της η ακαδημία Αθηνών, για ελέγξει την αλλαγή της συνείδησής τους. Ο Ηλιόπουλος ήταν ένας απ’ αυτούς … Οι Μπασταίοι, αλλά και τα Μπαστιωτόπουλα (Μέλιος του Μελιόπουλου κ.ά.), ακόμα λένε για κάτι περίεργους τύπους που επισκέπτονταν το χωριό στα τέλη της 10ετίας του’30 ακόμα και του ΄50 και ρωτούσαν αν μιλάνε ακόμα Αρβανίτικα και τέτοια. Οι Αρβανίτες, αυτοί οι Νεοέλληνες, θεωρήθηκαν βάρβαροι και έπρεπε να «εξελληνισθούν» σύμφωνα με τις περιγραμμάτου προδιαγραφές των «φιλελλήνων» Βαυαρών Άρμανσπερκ και των ντόπιων παρατρεχάμενων … Στην Ακαδημία Αθηνών θα υπάρχουν σίγουρα τα σχετικά αρχεία για τις αποστολές αυτές! Αυτή ήταν η δουλειά τους! Αυτοί καθοδηγούσαν τους χωροφυλάκους!
Ο Γιάννης Γεωργίου από του Μπάιστα (νυν! Κρυονέρι), σε τυχαία συνάντηση: ξέρεις ο Μπασέτας θα παρουσιάσει το βιβλίο του για του Χιλιδόνι. Γράφει και για του Μπάιστα, τα Κιόνια, το καλντερίμι και το δρόμο που πέρναγαν από την Ήλιδα για την Αρχαία Ολυμπία … Ποιος ξέρει. Σαν πήγαινε μικρός φαϊ στον πατέρα του που όργωνε το χωράφι, κατεβαίνοντας την Πλατειά Σκάλα, πέρναγε απ’ το καλντε(ι)ρίμι[] και πήγαινε στο Κάστρο στα Κιόνια, τοποθεσία πολύ κοντά στα Ολύμπια – είναι δεν είναι 2 χιλμ. απόσταση. Ο φίλος μας ο Κώστας δε λέει τίποτα για τα Κιόνια, ούτε για το ιερό μονοπάτι από Ήλιδα – Γούμερο – Ενιπέα – Λουτρό – Νιοχώρι – Καλντερίμι - Κιόνια – Αρχαία Ολυμπία. Αναφέρει ένα Καλντερίμι που βρίσκεται στου Τούρκου τη σκάλα στα όρια Χελιδονιού και Γούμερου και ενώνει τα δύο χωριά. Δεν αναφέρει το Μπασταίικο Καλντερίμι. Ούτε πως αυτό το καλντερίμι έχει σχέση με το ιερό μονοπάτι ή το ενετικό Κάστρο. Μπορεί όμως να έχει σχέση και η «αναβίωσή» του να είναι πολύ σπουδαία υπόθεση και για το Χελιδόνι. Αυτό όμως είναι άλλη υπόθεση. Είναι;
Στη διάσταση του τίποτα! Αφού αγόρασα το βιβλίο του … αντί 25 e και άκουσα τους έγκριτους ακαδημαϊκούς να ομιλούσιν περί της σπουδαιότητος και του μόχθου, ον κατέβαλε ο περί ου ομογάλακτος συγγραφεύς, ανέγνων απνευστί , ίνα καταγνώ τι περί χελιδονίου και των άλλων χωρίων φασίν αι πηγαί κι ο περί ου, το πήγα στον … Κατσιαβόγιανη στην Κατουντήστα να το διαβάσει σε όλους τους Μπασταίους. «Άστο κει στο πεζούλι και θαντο δώκω στομπαπαΧρήστο ναντο διαβάσει τηνκυργιακή στην εκκλησιά. Είναι μεγάλη γιορτή και θα μαζευτούνε ούλοι οι Μπαϊσταίοι με τις γυναίκες και τα κουτσιούβελά τους … Θάναι κι όλοι οι παλιοί. Ο Γεροκατσιαβός με την Κατσιαβίνα, ο γεροΓούτος με τη Γούταινα, οι Αντιγαίοι και οι Ζογκαίοι απ’ τα Γουταίικα. Ούλοι οι Τσιρμπαίοι, Κουζιουλαίοι Πητουράδες, οι Βγεναίοι, οι Φωναίοι, γεροΤζούκας, Ξένος κι ο Κακαρέπας … Οι Βουρλεγκαίοι, οι Ρακλαίοι, Μπιρμαίοι, Νικολαίοι, Καστριγκαίοι, Πετρίληδες και Παγωναίοι κι ο Ματσιάγκας από τη Βουρλεγόρουγα. Οι Μπιτζαραίοι, Σκραπαίοι, παπαδαίοι, Χριστιλιηδες, Γκαβιλιαίοι, οι Στεργαίοι … Ντεμαίοι, Γκουντανης και Γκουντάναινα, Ντριναίοι, Μοσκιοί …, Αραπης, Νταγκουλαίοι και … Ούλοι μα ούλοι θάειναι κει! Να και κάνει το σταυρό του, λίγο παράξενα …
Σα νάχε ξεχάσει αυτές τις κινήσεις που κάνουν όλοι σαν γενούν χριστιανοί. Μετά, σαν περνάει κανείς την Κατουνίστα, χωρίς νησιά, βαρκάρηδες, πιλάφια, ουρί και σουλάτσα σε άλλα ζα, ζουζούνα και άλλα τέτοια χαζόχαζα γραφικά σοφά και βλακώδη, ξεγνάει πολύμορφους σταυρούς και χρυσοποικιλτα πετραχήλια. Περνάει σε άλλη διάσταση. Σ’ αυτή του τίποτα. Εκεί είναι όλα είναι κατανοητά. Ιδία από τους βλάκες, μιας κι οι έξυπνοι επινοούν όλα τα βλακώδη. Εξ άλλου δε χρειάζεται κατανόηση το τίποτα. Έτσι λέγανε οι Μπασταίοι και παραγνώριζαν σκόπιμα του Σωκράτη το μυαλό και μιλάγανε για του Σωκράτη το σκατό, γιατί, λέει, θαύμαζε τη στρατοκρατία των ελληναράδων Σπαρτιατών κι όχι την Ισοκρατική Δημοκρατία των ελλήνων Αθηναίων.
Περισπούδαστες φονικότατες μάχες έλαβαν χώρα στο Κάστρο του Χιλιδονιού, αλλά και στις υπώρειες … Ηττημένοι Παλαιολόγοι φεύγουν προς την Φολόη, όπως πάλαι ποτέ ο Αλάριχος καταδιωκόμενος υπό του Στιλιχωνος, και … διερχόμενοι από τα Μπασταίικα χωράφια και βαρκά με τα άφθονα νερά … εταράχθην σφόδρα, μήποτ΄αν είη, μπας και ίχνη του DNA τους πέραστουε και στους Μπασταίους … Στις φονικότατες μάχες κατά των βαρβάρων κύρια των Τούρκων, μα και θυριωδών Τουρκαλβανών Λαλαίων, πρωτοστατούν με θρυλικούς αγώνες οι κάτοικοι, του Χιλιδόνη(;).
Πέρα από τις γνωστές και μη εξαιρετέες προσβάσιμες πηγές, ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ αρύεται, τύχη αγαθή, και δυσπρόσιτες Οθωμανικές και βαλκανικές. Και κει που περιμέναμε οι Μπασταίοι δούμε και το χωριό στις … Οθωμανικές πηγές … Τίποτα και πουθενά … Ούτε στο ΤΤ10, ούτε στο ΤΤ .. Μια χαραμάδα όμως φάνηκε με τα κατάστιχα που λείπουν, όπου: ίσως …, ποιος ξέρει…, μπορεί και να … υπάρχει το χωριό μας και η Καλολετσή και οι Μηλιές, η Πέρσαινα, του Δούκα και ... Για του Λάσδικα δε λέμε … Για του Πόθου όμως τα Οθωμανικά κατάστιχα δε μπορούν να παραλείψουν, γιατί … παπαΧαρλάμης, … παπαΦλέσας, κι άιντε να ξεμπλέξει ο Σουλτάνος και οι ελληναράδες Φαναριώτες υποθργοί του, Πατριάρχες, Δεσποτάδες και προύχοντες αρχόντοι!
Πολύ ελληναράδες βρε παιδί μου σ' αυτό το χωριό. Πραγματικοί τουρκοφάγοι. Ελληναράδες σαν το Λεωνίδα
Ο χάρτης του Hopf δεν είναι μεσαιωνικός, όπως εσφαλμένα υποστηρίζει ο Κ. Μπασέτας … Η αξιοπιστία του χάρτη[] του Karl Hopf δεν είναι χάρτης που φτιάχτηκε το 1364 Ο χάρτης αυτός φτιάχτηκε γύρω στα 1850 και είναι η άποψή του. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και σωστή. Πέρα από αυτή τη σημαντική λεπτομέρεια ο Karl Hopf εκτός από το Chilidoni, καταγράφει παραδίπλα και την Αμαλιάδα. Φανταστείτε οι Αμαλιαδαίοι να πούνε και να γράψουν σαν γενέθλια ημέρα της Αμαλιάδας την ίδια με του Χελιδονιού! Είναι πασίγνωστο πως ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της Αμαλίας, πριν καν γίνει βασίλισσα! Το γράφουν πολύ ωραία τα σχολιαρούδια Αμαλιαδόπουλα στην ιστοσελίδα τους και … η βικιπαιδεία.
Ο Κarοlος Hopf (Γεννήθηκε το 1832 στο Χαμ (Hamm) και πέθανε το 1873 στο Βισμπάντεν) den λέει τ’ όνομά του Μπάιστα. Γιατί δε λες ρε Κάρολε ούτε το όνομά μου; Και λες το όνομα αυτηνής της Αμαλιάδας, που το 1828 den την ήξερε ούτε η μπαμά του!
- Πολύς κόπος για να γραφτεί με σχολαστική Ακαδημαϊκή επιστημονικότητα. Ο Ηλίας Ο Πετρόπουλος έλεγε κάτι για τους ακαδημαϊκούς … που δεν θα συμφωνήσουμε μαζί του. Το ενδιαφέρον τους επικεντρώνεται στην συνέχεια της ελληνικής φυλής, της ελληνικής ψυχής, της ελληνικής γλώσσας και … !
- Αν ο χωρογραφικός πίνακας 1 αναφέρει και την Αμαλιάδα, όπως κάνει ο «Μεσαιωνικός χάρτης περιοχής Ήλιδος, κατά Hopf» της σελ. 2, τότε η αξιοπιστία του, τουλάχιστο, ελέγχεται… Σαν καλός ερευνητής ο καλός μας Κάρολος, θα έπρεπε να γνωρίζει τον κατάλογο κατά γραφής των ονομάτων των χωριών του 1828 … Γεννήθηκε το 1832 και γράφει 25, τουλάχιστο χρόνια μετά.
Γράφει[1] στη σελ. 20 κ. ε. του βιβλίου του ο Κων\νος Χ. Μπασέτας: «Η πρώτη γραπτή μαρτυρία ύπαρξης του Χελιδονίου γίνεται, κατά το έτος 1364, στο χωρογραφικό πίνακα 1 του Karl Hopf για τα φέουδα του Μοριά (Chroniqes Greco-Romanes. Tables fiefs de la Moree, σ. 277).
Ένας σωστός χάρτης πιστοποιεί την ύπαρξη ενός χωριού. Ποτέ τη γέννηση!
-Από πότε η γραπτή μαρτυρία ύπαρξης ταυτίζεται με την ύπαρξη. Η ύπαρξη είναι ανεξάρτη το γράψιμό της. Όλα τα γεννησαρούδια υπάρχουν πριν τη εγγραφή τους στα μητρώα αρρένων ή θηλέων … Και το χωριό Χελιδόνι υπάρχει πολύ πριν να γράψει ο Κarοlοs Hopf στο χάρτη του το 1860-70. Πως ξαφνικά φύτρωσε ένα τόσο πολυάνθρωπο χωριό το 1364; Η εντύπωση από τα περιδιαβάσματά μας είναι πως το χωριό Χελιδόνι υπάρχει και τη 2η χιλιετία πχ. Οι αλλαγές των ονομάτων των χωριών είναι μια άλλη ιστορία … Ασήμαντη έως και τραγική …
- Αν ενδιαφέρει η «Ελληνικότητα» του Χελιδονιού τότε … η επιστημοσύνη πάει περίπατο και η προσοχή προς όλες τις κατευθύνσεις των γκρεμών που περιζώνουν το Χελιδόνι περιζήτητη. Εξ αιτίας τους ήταν πάντα κατοικήσιμο χωριό. Οι άρπαγες και τα αρπαχτικά αφθονούσαν τις παλιότερες εποχές. Οι γκρεμοί γύρω από του … Μπάιστα
Στον πίνακα αυτόν, το Χελιδόνι μαρτυρείται ως κάστρο, «Κάστρο Χελιδόνι» ( lo Cαstello de chilidonij), υπό την κυριαρχία των Φράγκων(Hopf, ό. π.). Δεν υπάρχει όμως καμμιά αμφιβολία ότι κάτω από τον όρο «Κάστρο Χελιδόνι», συμπεριλαμβάνεται και τι χωριό Χελιδόνι, ο οικισμός του κάστρου». Άποψη που υποστηρίζει ο Αδαμαντίου (2003, σ. 545) και αποδέχεται ο Μπασέτας σελ. ...
Οι Μπασταίοι, τα Μπαστιωτόπουλα και τα Κρυονεριτάκια δεν συμφωνούν και με τους δύο. Στην πανίσχυρη παράδοση, που υπάρχει στο χωριό Μπάστα, αλλά και στου Χιλιδόνι, δεν υπάρχει κανένας οικισμός γύρω από το ενετικό κάστρο στα Κιόνια, που οδηγεί το καλντερίμι, μετά στην Πλατειά Σκάλα, που αναφέρει σαν «Τούρκου σκάλα» κι ο Μπασέτας στη σ. 326. Δεν αναφέρει όμως καθόλου αυτό το ενετικό κάστρο[2]. Δεν το αναφέρουν οι πηγές ; Οι παραδόσεις δεν είναι πηγές; Μόνο οι γραπτές κι ας είναι «ό,τι νάναι»! Ή επειδή δεν είναι Χιλιδονιάτικο, σαν τ’ άλλο, που είναι σίγουρα του Χιλιδονιού. Η πανίσχυρη παράδοση δεν αναφέρει κανένα οικισμό, πάνω ή γύρω απ΄ το «Μπασταίικο» ενετικό κάστρο. 7 στρέμματα και βάλε, λεν τα Γιαννικόπουλα, πάνω στο κάστρο, αλλά και γύρω είναι δεκάδες στρέμματα ιδιοχτησία του σογιού[3] τους.
Μόνο πως εγκαταλείφτηκε και καθένας αναφέρει και διαφορετικό λόγο. Οι λόγοι εγκατάλειψης του κάστρου πρέπει να είναι ίδιοι με αυτούς που αναφέρει ο Μπασέτας για το κάστρο του Χιλιδονιού.
Αξίζει να αναφέρουμε αυτές τις διαφορετικές παραδοσιακές ερμηνείες. Λέει ο Γιώρης του Κουτσοντάνου πως: μόλις κατάλαβαν πως πολύ εύκολα βαλλόταν από το ύψωμα του Αγιώρη, το εγκατέλειψαν. Άλλοι πως: για ναφήσουν τα κάθηκα και να φύγουν κάτι ξαφνικό έγινε. Τώρα που θα διαβάσουν το σπουδαίο βιβλίο του Κ. Μπασέτα θα εμπλουτίσουν την παραδοσιακή τους άποψη. Ας προσέξουν όμως να την λένε σαν απουσιάζει ο Γιώρης. Η φωνή του στεντόρεια και η καταπληξία καιροφυλακτεί …
- Στο Μπασταίικο αυτό μισοτελειωμένο κάστρο, βρέθηκαν απ΄ τους ιδιοχτήτες του χωραφιού μέσα στο κάστρο, μεγάλα τεντζερέδια, κακάβια, τεψιά κι άλλα κουζινικά. Αυτό σημαίνει πως το κάστρο αυτό λειτούργησε για κάποια χρόνια.
-Τα άλλα χωριά δεν υπάρχουν στο κατάστιχο ΤΤ10 … Δύσκολος ο έλεγχος της αξιοπιστίας της οθωμ. Πηγής
- Γενέθλια ημέρα δεν η καταγραφή στα κατάστιχα ή τα μητρώα. Γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας (σαν θεσμού) θεωρείται η ημέρα της 50ής του 33 μχ., κι όχι η καταγραφή της, που έγινε πολύ αργότερα από το Λουκά. Και … για πλάκα: Γενέθλια ημέρα του μάρτυρα είναι η ημέρα του θανάτου του κι όχι της γέννησής του. Η πρώτη χριστιανική Εκκλησία γιόρταζε μόνο την ημέρα του θανάτου. Αργότερα (4ος - 5ος αιώνας μ χ) σαν έγινε αυτοκρατορικά κρατική και καλογερική θρησκεία ο χριστιανισμός, γιορτάζεται η γέννηση μόνο του Χριστού, της Παναγίας και του Προδρόμου, πρώτα στη δύση και πολύ αργότερα στην ανατολή. Η καταγραφή της γέννησής του Χριστού, της μάνας του και του Πρόδρομου, καταγράφτηκε στα Βαγγέλια κοντά ένα αιώνα μετά. Πάντα τα γενέθλια καταγράφονται πολύ μετά τη γέννηση. Πολύ περιγραμμάτου η άποψη πως υπάρχει κάτι μόνο σαν καταγραφεί. Πρόκειται για λαθεμένη ανάγνωση του skripta manent. Αυτά που manent ποτέ δεν είπαν πως δεν υπάρχουν όλα τα άλλα. Αντίθετα ομολογούν, αν δεν κραυγάζουν, πως σ’ αυτά οφείλουνε την ύπαρξή τους. Σαν λέει το «Πιστεύω» του κάθε πιστός , ομολογεί άθελά του την εξαίρεσή του από την απόλυτη «απιστία» στο χώρο και το χρόνο!
Να κι ένας με το επώνυμο Θόδωρας Μπάστας στου Χιλιδόνι !… σελ. 144.
Κάτι που βγάνει μάτι, στο βιβλίο είναι ο έντονος βολουνταρισμός. Η προσπάθεια απόδειξης της ελληνικότητας του Χιλιδονιού, ακόμα και στην κραυγαλέα περίπτωση το Αρβανίτη Ιση! Πρόκεται για την αντιεπιστημονική πρόληψη της συνέχειας της φυλής, που έχει καταντήσει απροκάλυπτη προκατάληψη με πολιτικούς αποδέχτες όλα τα αγράμματα λούμπεν στοιχεία .......
Βέβαια όλοι οι Αρβανίτες είχαν και έχουν Ελληνική συνείδηση, όπως οι Πόντιοι, οι Κύπριοι, οι Φαναριώτες ... Το πλεονέκτημα των Ελλήνων Αρβανιτών ήταν πως ο τόπος κατοικίας τους ήταν και παραμένει ο χώρος που, αναμφισβήτητα αναγνωρίζεται και είναι ο χώρος, όπου γεννήθηκε, αναπτύχθηκε η επιστημονική προσέγγιση του κόσμου. Αυτό που λέμε και αναγνωρίζεται σαν Δυτικός πολιτισμός. Αυτή η καθολική αναγνώριση έχει αποχτήσει χαραχτήρα οικουμενικό. Είμαστε όλοι Ελληνες, γράφουν τα πανώ!,από όλους, χωρίς έστω και μια εξαίρεση, Αθήνα, Μεσόγεια, Πράγμα που ακολουθεί. Δεν επέλεξαν τον τόπο με κριτήρια πολιτισμικά. Την ελληνικότητα του τόπου που εξέθρεψε το μοναδικό αυτό πολιτισμό
Οι τοπικές παραδόσεις έχουν μικρό μερδικό στο βιβλίο του Μπασέτα. Για την ακρίβεια. Μια κάποια περιφρονητική υποτιμητική αποστροφή, για χάρη της επιστημονικής. Διαφαίνεται μια εναγώνια προσπάθειά για χειρουργική ακρίβεια σε όλα όσα γράφει για το χωριό. Οι μεγάλοι ερευνητές των λαϊκών παραδόσεων και των μύθων προσεγγίζουν με μεγάλο σεβασμό και δεν αντιπαραθέτουν την νυστερική επιστημοσύνη με τους μύθους και τις παραδόσεις. Ακόμα με τη μορφή της προκατάληψης …
Οι μύθοι και οι παραδόσεις δεν διαψεύδονται. Ερμηνεύονται και φωτίζεται το εκπληκτικό περιεχόμενό τους. Η φοβερή και τρομερή Λερναία Ύδρα φωτίζεται πέρα για πέρα με μια απλή επίσκεψη στη γνωστή και σήμερα τοποθεσία Λέρνη.
Άλλο η παράδοση κι ο μύθος και άλλο το παραμύθι (διήγηση για τέρψη).
[1] : [2]Πολλά δεν αναφέρει, αν και βρήκε στις Οθωμανικές πηγές, «τύχη αγαθή» οθωμανολόγου Κολοβού τε και Τουρκολόγου Κυριακόπουλου. Δε θα πούμε ποτέ, μα ποτέ των ποτών, πως κρύβει σκόπιμα ο Κώστας.
[5] Στον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου, το Κράτος πορεύεται αντάμα με τη βουβή Βία.
[6] Πρωταρχικό στοιχείο κάθε ύπαρξης,
[7] Έτσι λέγαν οι Μπασταίοι το κολλημένο πιτσιρίκι στο βελέσι (είδος φουστανιού)της μάνας του.
4. Από το ΛΚΝ του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών
2.Από το ΛΑΕΓ του Ι. Δ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ: «εν Ύμν. Ομ. Εις Ερμ. 245, δόλιοι εντροπίαι, είναι δόλια «στρυφογυρίσματα», ραδιουργίαι, τεχνάσματα».
Κάλιο πρώτος στο χωριό παρά δεύτερος στην πόλη, λέγαν οι Μπασταίοι - και εικοτολογώντας - και οι Χιλιδονιάτες, αν και από τότε που ’γινε πόλη το χωριό, χλοΐζει, σε πόλη και χωριό το: Ξέρεις, ρε συ, ποιος είμαι ’γώ; Ένας τέτοιος σπουδαίος λόγος, καλλιεργείται κι είχε την αμέριστη συμπαράσταση της ημιμάθειας, αφού οι άλλες δυο κυράδες, άγνια και γνώση, πάντα σεμνοφέρνουν.
==========
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου