Στην εκκλησιά του Αγίου Βασιλείου εκκλησιάζονταν και οι Μπασταίοι μέχρι το 1848. Μετά πηγαίναν στη δική τους.
1. Τί να λέει ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ για του Μπάιστα;
Στην παρουσίαση του βιβλίου: ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ ΗΛΕΙΑΣ του Κώστα Μπασέτα, που έγινε στο Πολιτιστικό κέντρο του Γαλατσιού, ακούστηκε το τραγούδι: «Ένα το χελιδόνι …», που γράφτηκε για άλλο λόγο. Κι όμως. Όσο κι αν ψάξαμε δε βρήκαμε άλλο χωριό με το όνομα αυτό. Λέτε να είναι πραγματικά μοναδικό; Γι αυτή τη μοναδικότητα φαίνεται να έψαξε πιο πριν κι ο Κώστας ο Μπασέτας. Στη υποσημείωση της σελ. 33, λέει κάτι για κάποιο Χελιδοβούνι στη Λακωνία. Για νέτο σκέτο Χελιδόνι δεν είδαμε να γράφει στο βιβλίο, αν και το τραγούδησε στη γενέθλια ημέρα του βιβλίου του! Μιας και δε βιαζόμαστε ή και πολυσκοτιζόμαστε να βρούμε αν υπάρχουν κι άλλα Χελιδόνια, ας ακούσουμε το άλλο χελιδόνι του Μάνου Λοΐζου, κάνοντας κλικ εδώ, μιας κι όλους μας ξεκουφαίνει, αν δε μας έχει κουφάνει, ο ντελάλης της αγοράς !
Στη σελίδα 33 ρωτάει: [«Πώς πήρε το χωριό το όνομα Χελιδόνι;» Και απαντά στην ίδια τη σελίδα: «το χωριό πήρε τον όνομά του από τον πρώτο οικιστή του … άρχοντα, τιμαριούχο ή φεουδάρχη με το όνομα Χελιδόνης»]. Και στη σελ. 48, επιμένει: [« … ο αρχηγός της φάρας, έδινε το όνομά του στον οικισμό»], στο μαχαλά ή τη ρούγα. Αυτό, βέβαια, δεν το έκανε ο αρχηγός της φάρας. Μάλλον οι άλλοι το κάνανε αυτό. Στην ίδια σελίδα και στον πίνακα 1 με τον [«ονομαστικό κατάλογο αρχηγών οικογενειών Χελιδονίου, στα 1461»] μ.χ., παρμένο από το Οθωμανικό κατάστιχο ΤΤ 10 και στον αύξοντα αριθμό 2, διαβάζουμε: «Λάζαρος Στραβοκέφαλος». Και υποσημειώνει ο Κ. Μπασέτας: «Δεν θα ήταν εξωπραγματικό αν υποστηρίξει κανείς ότι από αυτόν τον Στραβοκέφαλο ή απόγονό του πήρε το όνομά του το χωριό Στραβοκέφαλο …»
Και συνεχίζει το ίδιο βιολί στην ίδια σελίδα: «Άλλωστε και άλλα χωριά της Ηλείας, όπως το Λαντζόι, το Κρεκούκι, το Τζόγια, τα Καβάσιλα κλπ., οφείλουν τα ονόματά τους σε επώνυμα τέτοιων ανδρών [(Λαντζόης για το Λαντζόι, Κρεκούκης για το Κρεκούκι κλπ »].
Εδώ το πρώτο όνομα που έπρεπε να γράψει ο Κώστας είναι το όνομα του χωριού Μπάστα. Είναι το πιο κοντινό χωριό, κι όχι το Τζόγια και τα Καβάσιλα, που είναι στου διόλου τη μάνα. Γι αυτό λέμε και επαναλαμβάνουμε πως δεν του ξέφυγε, αλλά το έχει κάνει σκοπίμως σκόπιμα! Δείτε ακόμα πως στη σελίδα 33 προς 34 παραπέμπει στη σελίδα 92 που αφορά το Λαντζόι και 94 το Κρεκούκι. Παραλείπει κραυγαλέα τη σελ. 129, που αφορά το Γούμερο και ... του Μπάιστα!
Στον πίνακα 11 της σελίδας 124, καταγράφονται [«οι αρχηγοί οικογενειών του Χελιδονίου κατά το κατάστιχο ΤΤ 80 σσ. 84-87 (Οθωμανικά αρχεία Πρωθυπουργία Κων/πολη). Πιστή μετάφραση από το πρωτότυπο», «που συντάχθηκε γύρω στα 1520»]. Στη σελίδα 129 και στον αριθμό 123 του πίνακα του κατάστιχου ΤΤ 80, υπάρχει ένα όνομα που αφορά τους Γουμεραίους και ιδιαίτερα, πολύ - πολύ έμμεσα, τους Μπασταίους! Το όνομα είναι: Dimitri Vumeri Δημήτρης Βούμερης
Στην υποσημείωση ο Κώστας Μπασέτας γράφει: [«Το όνομα του κατοίκου αυτού ταυτίζεται με το όνομα του χωριού Vumeri (Γούμερο) και πιθανόν να δηλώνει την καταγωγή του ή ακόμα το άτομο αυτό, με το όνομα Βούμερης να είναι ένας απόγονος ή συνεπώνυμος του οικιστή της πόλεως – κάστρο του Vumeri (Γούμερο). Αν συμβαίνει το δεύτερο, τότε όλες οι απόψεις για την προέλευση του χωριού Γούμερο, πρέπει να αναθεωρηθούν (πρβλ. παρπ., Κεφ. 2.1.2, ό.π.)»].
Μέχρις εδώ πολύ καλά και άγια. Ούτε γάτα ούτε η ζημιά. Ίσως και να 'χουν κάποιες αντιρρήσεις, κάποιοι Γουμεραίοι, αλλ' αυτό δεν αφορά του Μπάιστα, ούτε τους Μπασταίους, εκτός από τους εκ Γουμέρου καταγομένους Τζοαναίους και την Παρασκευή του ΤζουκοΓιώρη. Κάποιες διαφοροποιήσεις έκφρασε κι ο Γουμεραίος ομιλητής στη παρουσίαση του Βιβλίου του στο Πολιτιστικό κέντρο του Γαλατσιού.
Στην ίδια σελίδα, λίγο πιο κάτω και στον αριθμό 134, του ίδιου πίνακα 11, τα πράγματα αλλάζουν. Γκουρλώνουμε τα μάτια και τί βλέπουμε;
Todora Basta Θόδωρας Μπάστας
Μάλιστα. Στου Χιλιδόνι λοιπόν, σύμφωνα με τo οθωμανικό κατάστιχο ΤΤ 80, γύρω στα 1520 , υπάρχει ένας Θόδωρας Μπάστας (Todora Basta), που είναι αρχηγός οικογένειας, με πέντε (5) άτομα, σύμφωνα με τους συντηρητικούς υπολογισμούς του Κώστα του Μπασέτα (σελ. 62). Με άλλα λόγια: αυτό το Θόδωρα Μπάστα, κάποια μάνα, κάποιου άλλου Μπάστα τον γέννησε πριν από 40 με 50 χρόνια. Αυτό δεν επιδέχεται αντιρρήσεις. Δεν έπεσε ο Θόδωρας από τον ουρανό, σαν τον Καάβα ή το εβραίικο μάνα. Τα κρίνα και οι πελαργοί είναι από καιρό στην ανεργία. Έχουν οι σωλήνες αναλάβει τη δουλειά και οι ζωγράφοι πετάνε στα ουράνια μαζί με τ' αγγελούδια! Αυτός, λοιπόν, ο άλλος Μπάστας, πατέρας του Θόδωρα, με διαφορετικό μικρό όνομα, Μήτσιος ας πούμε, πριν από 50 περίπου χρόνια γέννησε τον Θόδωρα. Αυτή η διαδικασία δείχνει το σωτήριο έτος 1470. Δηλαδή καμιά εικοσαριά, πάνου κάτου, χρόνια μετά την άλωση της Πόλης (1453). Αυτό είναι ένα καλό κρατούμενο, για την μετά το 1350 εποίκηση της Ηλείας, με 10 χιλ. ορθόδοξους Αλβανούς (Αρβανίτες, είναι το σωστό) και των χωριών Μπάστα, Μηλιές, Καλολετσή, που μιλάνε όλοι, οι που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με την εθνοτική πλευρά των κατοίκων, όχι μόνο των παραπάνω, αλλά όλων των χωριών. Η Ακαδημία της Αθήνας ενδιαφερόταν άμεσα και έστελνε στα χωριά αυτά, «ερευνητές», σύμφωνα με διαβεβαίωση του καθηγητή Ηλιόπουλου στον γράφοντα και υπογράφοντα και έχουμε καταγράψει από καιρό στο www.mpasta.gr , αλλά και τη διαβεβαίωση του ίδιου που καταγράφει στο Τοπωνυμικό του σελ. 99, πως όσα γράφει είναι αποτέλεσμα επιτόπιων επισκέψεων. Έρευνα στα αρχεία και στα κονδύλια της ακαδημίας θα δώσει ενδιαφέροντα στοιχεία. Και για να μπερδέψουμε ακόμα πιο πολύ τα πράματα: Στην ιστοσελίδα surnames, το 1510 βρίσκουμε στη Ζάκυνθο και μια άλλη οικογένεια με το όνομα Μπάστα. «Σύμφωνα με τον Λ. Ζώη: Λεξικό Ιστορικό και Λαογραφικό της Ζακύνθου – Αθήναι 1963 (πρώτη έκδοση 1898): Υπήρχε το 1510 οικογένεια αρχαία ελληνοαλβανική» Για την ακρίβεια Αρβανίτικη. Μπας και αυτή η οικογένεια είναι αυτή του Μήτσιου του Τσεκούρα, πρόγονου των Τσεκουραίων, τώρα Γεωργίου, που σύμφωνα με την πανίσχυρη παράδοση ντουφέκισε τον αγά του χωριού και μετά κατέφυγε στη Ζάκυνθο με το όνομα του χωριού του; Ίσως και να 'ναι ο πατέρας του Θόδωρα Μπάστα (Todora Basta) του Χιλιδονιού, που έφυγε στη Ζάκυνθο στις 8 Ιουνίου 1473 και άφηκε το γιο του στο Χελιδόνι. Ίσως, ο φρούραρχος του Χελιδονιού Αρβανίτης Ίσης ( κατά Χριστόν Μιχαήλ Ράλλης) να ήταν και η αιτία.
Κι ενώ στις περιπτώσεις του Λάζαρου Στραβοκέφαλου (σελ. 48), του Παύλου Λαντζόι (σελ. 92), του Γιάννη Κρεκούκη (σελ. 94-95) και του Δημήτρη Βούμερη (σελ. 129), δίνει τις δέουσες εξηγήσεις με σχόλια και υποσημειώσεις, στην περίπτωση του Θόδωρα Μπάστα (σελ. 129), ο φίλτατος Κώστας δεν κάνει ούτε ένα τοσοδούλι σχολιάκι. Δεν δίνει καμιά, μα καμιά εξήγηση. Δεν κάνει καμιά υποσημείωση. Κάνει σαν να μην ξέρει πως με το όνομα Μπάστα υπάρχει ένα χωριό, που σαν ξυπνούσε το πρωί, τόβλεπε χωρίς καν να τηράει κατά κει. Άκουγε τα Μπασταίικα κοκόρια και βούλωνε τ' αφτιά του. Τα συνθηματικά απ' τα Πετράλωνα: Ώωρε, Γιώρη. Τα βόιδα ήρθαν στο χωριό ... κι έλεγε από μέσα του: Aά. Πήγαν πάλι στου Μπάιστα οι χωροφυλάκοι!
Αυτή η "αδιαφορία" του συγγραφέα για το χωριό του σογιού της vavos του και στρατηγού φίλου του Γιάnνη Γεωργίου δε συχωριέται με τίποτα. Νοιάζεται για το Στραβοκέφαλο, το Γούμερο, το Λαντζόι, το Κριεκούκι, του Τζόγια, και για του Μπάστα ουδέ γρυ, που έλεγε κι ο Δημοσθένης, στον εχθρό του όμως, τον Αισχύνη. Καμιά υποσημείωση διευκρινιστική, σαν εκείνη για το Γούμερο και το Στραβοκέφαλο! Κι ας ήταν μαζί το Χελιδόνι με το Μπάστα, για κοντά εκατό τόσα χρόνια στο δήμο Ωλένης. Κι ας ήταν μια κοινότητα από το 1912 μέχρι το 1932. Κι ας το γράφει στις σελίδες 200, 202, 205, 206, 220,222 και πάμπολλες άλλες. Τί να πει κανείς και τί να μολογήσει. Πως το κάνει σκόπιμα! Γι αυτό πρέπει να ξέρει καλά, πως τα Σωτηρακάιικα ξαδέρφια κι ανιψίδια του, και ιδιαίτερα ο συνονόματος του πρόεδρος του χωριού, χαίρονται την εκκωφαντική σιωπή του, π' ακούγεται στου Μπάιστα.
Δε θέλει και πολλή σοφία το συμπέρασμα. Με απόλυτη σιγουριά λέμε πως, ό,τι λέει το για το Λάζαρο και το χωριό του, το ίδιο κρυφολέει φωναχτά και για το Θόδωρα Μπάστα (Todora Basta) και το χωριό Μπάστα. Χωρίς τις προφυλάξεις και τους ενδοιασμούς, που πρέπει να έχει ο συνεπής ερευνητής, σαν δεν έχει απόλυτα καταφατικές πηγές, λέμε ορθά - κοφτά, με τα ίδια λόγια του συνεπέστατου ερευνητή Κώστα: «Δεν θα ήταν εξωπραγματικό αν υποστηρίξει κανείς ότι από αυτόν τον Θόδωρα Μπάστα (Todora Basta) ή απόγονό του πήρε το όνομά του το χωριό Μπάστα». Εμείς προσθέτουμε σ' αυτό, που λέμε ότι λέει, μα δεν το λέει στη σελ. 48 ο Κώστας Μπασέτας, πως δεν θα ήταν εξωπραγματικό να υποστηρίξει κάποιος, πως από τον πρόγονο αυτού του Θόδωρα Μπάστα πήρε το όνομά του το χωριό.
Αν όμως είναι έτσι τα πράγματα, τότε το μικρό χωριό Μπάστα είναι γέννημα του Χιλιδονιού. Για θρέμμα δε λέμε, γιατί θα πηγαίναμε πολύ μακριά το βαλιτζάκι. Κάποιες μικροδιαφορές ανάμεσα στα δυο χωριά είναι απόλυτα δικαιολογημένες. Δεν ακούστηκε αλληλοσφαγή Μπασταίων και Χιλιδονιατών κι ας λέει η Βίβλος, πως ο Κάιν σκότωσε τον αδερφό του! Πάντα ο πατέρας έκανε τράτο για το γιο, αλλιώς αναλάβαινε η Ρεβέκκα κι η Λυμπιάδα , σε αγαστή συνεργασία (;) με το γιους τους: πατριάρχη Ιακώβ κι Αλέξανδρον τον Μέγαν!
... και επληρώθη το ρηθέν υπό πολλών Μπασταίων, Κρυονεριοτών -Κρυονέριον γαρ ήν το πρώτον υποκοριστικόν-, Μοναστηριωτών τε και Κρυονεριτών λεγόντων: το όνομά του το χωρίον Μπάστα έλαβεν από του πρώτου οικιστή- κατοίκου, που τονελέγανε Μπάιστα!
Βέβαια,το χωριό Μπάστα έχει αλλάξει όνομα κι έχει γίνει Κρυονέρι. Οι ΑγγλοΓερμανοί «φιλέλληνες» Βαυαροί, για να εκπολιτίσουν και εξελληνίσουν(!) τους βάρβαρους Έλληνες, με το που πάτησαν πόδι στην Ελλάδα (1833), άρχισαν τον εξελληνισμό και εκπολιτισμό των Ελλήνων, με φυλακίσεις των επαναστατών τού '21 και τις αλλαγές των ονομάτων! Και την ελληνικότατη λέξη ΒΑΣΤΑ, του αχαιοελληνικότατου ρήματος ΒΑΣΤΑΖΩ, την "εξελληνίζουν" στην "αρχαιοελληνικότατη" λέξη Κρυονέριον ή Μοναστήριον και όλα τα: ... όπουλος, λες και υπάρχει έστω κι ένα τέτοιο όνομα στην αρχαία Ελλάδα. Οι αρχαίοι Έλληνες το Β το πρόφεραν ΜΠ, όπως και οι Μπασταίοι. Ακόμα κι ο Μπαμπινιώτης το υποστηρίζει αυτό. Στα Αρχαία Ελληνικά λεξικά δεν υπάρχει λέξη που να αρχίζει από ΜΠ. Μόνο από Β (b) με την παραπάνω προφορά. Αυτό πως να το ξέρουν οι περιγραμμάτου φιλέλληνες και ντόπιοι ελληναράδες, που τα ξέρουν όλα κι όλα τα ... σφάζουν και τα μαχαιρώνουν! Οι Μπασταίοι - όσοι ακόμα ζούνε -, τα Μπαστιωτόπουλα και οι Κρυονερίτες, δεν πρέπει να έχουν αντιρρήσεις, αν και αντιρρησίες από γεννησιμιού τους, για τη θέση του Κ. Μπασέτα, που χωρίς να το λέει, το υπονοεί, πως το χωριό Μπάστα πήρε τον όνομά του από τον πρώτο οικιστή του. Ταιριάζει απόλυτα και με το θρύλο που έχει ήδη καταγραφεί στο www.mpasta.gr
Αντιρρήσεις, όμως, έχουν κάποιοι άσχετοι με το χωριό, σαν τον Παΐο διδάκτορα φιλολογίας Γεώργιο Παπανδρέου, που στη σελ. 326 του βιβλίο του Η ΗΛΕΙΑ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ το 1924 γράφει πως "οι Σλαύοι (από του 746 μέχρι του 783) ήσαν ποιμενικός και νομαδικός λαός εν τοις ορεινοίς μάλλον διαιτόμενος". Ίχνη τους θεωρούνται τα τοπωνύμια Πράνιτσα ή Πρινίτσα, Λέβιτσα και άλλα ονόματα στα ορεινά της Πελοποννήσου. Μα και πόλεις στη Σερβία με το όνομα Μπάστα (Μπάινα ή Μπάιζινα) και πανάκριβοι ποδοσφαιριστές με το όνομα Μπάστας, ακούγονται εσχάτως από τα κανάλια. Κι ο Θόδωρας Μπάστας (Todora Basta) του Χελιδονιού, γιατί να μην είναι παμπάλαιο απομεινάρι τους; Η λέξη Μπάστα δεν χρησιμοποιείται από τους Αλβανούς και όσοι ρωτήθηκαν την αγνοούν, αν και υπάρχει στο Αλβανικό λεξικό με την έννοια του ερευνώ, ψάχνω, αρπάζω, λεηλατώ, ληστεύω. (bastίs, -a, -ur, [ρ]).
Ο Παΐος Παπανδρέου, στην ίδια σελίδα (326 ) συνεχίζει : "επ' ίσης δε και Αλβανοί ουχί πολλοί εγκατεστάθησαν εν Ηλεία κατά τον 14ον αιώνα, διότι μόνον 4 χωρία είναι νυν αλβανόφωνα, η Κώμη εν Βουπρασίω και εν ταις ΝΔ παραφυάσι της Φολόης η Καλολετσή, αι Μηλεαί και το Μπάστα". Και στη σελίδα 340 επανέρχεται ο Παπανδρέου για την εποίκηση της Ηλείας από ορθόδοξους Αλβανούς, των χωριών Μπάστα, Καλολετσή, Μηλιές και Κώμη Βουπρασίας "χάριν της πυκνώσεως του αραιωθέντος πληθυσμού" μετά το θανατικό του 1348-1350 μ.χ. Με τη διαφορά πως οι Μπασταίοι μιλούσαν όλοι τους για Αρβανίτες ορθόδοξους χριστιανούς, που τους ξεχώριζαν από του Αλβανούς, που ήσαν Μουσουλμάνοι. Εξ άλλου οι Μπασταίοι Αρβανίτες, πολέμησαν τους Ιταλούς και Αλβανούς φασίστες στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του '40. Και όσοι Μπασταίοι γύρισαν πίσω από τον πόλεμο αυτό, δεν έκρυβαν τη διαφορά ανάμεσα στους Αλβανούς και τους λεβέντες Αρβανίτες Έλληνες ορθόδοξους χριστιανούς, που αντιτάχθηκαν σε όλους αυτούς. Κι ακόμα πιο πολύ: δεν έκρυβαν την έχθρα τους, γιατί τρεις συγχωριανοί τους σκοτώθηκαν στον πόλεμο αυτό. Και βέβαια δεν ξέρανε οι Μπασταίοι, πως οι Αλβανοί εκσλαβίστηκαν τον 7ο αιώνα, εκπαπίστηκαν τον 11ο, εξισλαμίστηκαν τον 15ο, εκσταλινίστηκαν και εκφασίστηκαν τον 20ο!
Για την καταγωγή του χωριού τους τα Μπαστιωτόπουλα και οι Κρυονερίτες, έχουν καθένας και τη δική του εκδοχή. Δεν χάθηκε ο κόσμος για μια ακόμη άποψη, πολύ επιστημονικοφανή πρέπει να πούμε. Ένα τόσο μικρό και έντιμο, και γι αυτό και πάμφτωχο χωριό, να το κάνουν πολυώνυμο (Μπάστα, Κρυονέριον, Μοναστήριον και πάλι Κρυονέρι), σαμπολύ δεμπάει; Και ο λόγος ήταν, πως ταύτιζαν τους ορθόδοξους χριστιανούς - Έλληνες Αρβανίτες (Κολοκοτρωναίους, Πλαπουταίους και όλους σχεδόν τους καπεταναίους της μεγάλης επανάστασης του '21), με τους μουσουλμάνους Αλβανούς (Λαλαίους κ. ά.) και τους θεωρούσανε βάρβαρους και έπρεπε να εκτελεσθούν ή να πεθάνουνε στη φυλακή.
Του Μπάιστα έχει κοινή πορεία με του Χιλιδόνι, απόλυτα βεβαιωμένη και πέρα από κάθε αμφισβήτηση, που εκτείνεται, τουλάχιστο, σύμφωνα με τις άφθονες γραπτές πηγές, από τις 8 Απρίλη του 1835, μέχρι και το 1932. Ανήκουν στον ίδιο Δήμο. Το Δήμο Ωλένης μέχρι το 1912.
Για πριν από το 1835 το ψάχνουμε. Τα Οθωμανικά κατάστιχα ΤΤ 10 και ΤΤ 80 δεν μας είπαν κάτι και για το χωριό μας, αν και λένε για του Πόθου. Που πάει να πει, πως δεν υπήρχε τότε το χωριό. Βέβαια «κάποιες σελίδες λείπουν» (σελ. 101). Που ξέρεις. Αυτές οι σελίδες μπορεί και να μιλάνε ... μόνο για του Μπάιστα! Για μετά, έχει ο θεός, λέγαν οι Μπασταίοι, χωρίς να πολυεξηγούν τι έχει ο θεός, για το Κρυονέρι. Ούτε κι ο Κώστας ο Μπασέτας έχει κάτι για το μετά των δυο χωριών. Μα και για το πριν του Κρυονερίου δε λέει κάτι, εκτός από την καταγραφή στις σελ. 220, 222 κ. α., του τύπου : «… το Μπάστα (Κρυονέρι). Αυτό και τίποτ’ άλλο. Για το παρελθόν του Μπάιστα έχει και παραέχει. Μέχρι το 1770 δεν αναφέρει καν το όνομα του, αλλά και των άλλων χωριών. Καλολετσή, Πέρσαινα, Μηλιές, Λατζόη, κλπ. Στα οθωμανικά αρχεία, που μετάφρασε για τις ανάγκες του βιβλίου ο τουρκολόγος Χρήστος Κυριακόπουλος και ο καθηγητής της οθωμανικής ιστορίας Ηλίας Κολοβός, φίλοι του Κων/ου Μπασέτα, στο κατάστιχο ΤΤ 10 (σελ. 124 κ. ε.) υπάρχουν τα ονόματα 185 Χιλιδονιάτικων νοικοκυριών και 1221 Γουμεραίικων. Στο Χιλιδονιάτικο κατάλογο υπάρχει 5 νοικοκυριά με το επώνυμο: Σταμίρης. Ένας Σταμάτης , δυο Θοδωρήδες, ένας Βάρδας κι ένας Μάρτης (σελ. 53, 54 και 55). Το σημειώνουμε αυτό, γιατί στα όρια των δυο χωριών, υπάρχει Μπασταίικο χωράφι, του Βγεναίουνε, που τώρα τόχει ο Λάμπης, με το ίδιο όνομα: στου Σταμίρι, λένε στο χωριό. Στα 1461 μχ, το οθωμανικό κατάστιχο ΤΤ 10 (σελ. 85) αναφέρει 41 χωριά της περιοχής του Γούμερου, και το κατάστιχο 1/14662 της βιβλιοθήκης της Σόφιας, άλλα 25. Σ’ όλα αυτά τα χωριά δεν υπάρχει το χωριό Μπάστα. Βέβαια στη σελ. 101 λέει ο Κώστας ο Μπασέτας πως: « … από την περιοχή της επαρχίας του Γούμερου μπορεί να λείπουν και άλλα χωριά, τα οποία είτε δεν εντοπίσαμε ακόμη είτε γιατί κάποιες σελίδες λείπουν». Σαν, κι αν, βέβαια, βρεθούν, ποιος ξέρει, ίσως και να μάθουμε και μεις οι άτυχοι και μη εντοπισμένοι.
Βέβαια ο Κώστα ο Μπασέτας γράφει το βιβλίο για το χωριό του και δεν είναι υποχρεωμένος να γράψει και για τα άλλα χωριά, αν και γράφει για πάρα πολλά. Αυτή η επώδυνη και κουραστική δουλειά, είναι δουλειά που πρέπει να κάνουν κάποιοι από τους κατοίκους του. Και είναι γι αυτό τυχερό το Χελιδόνι, που κάποιος με την ευσυνειδησία και το επιστημονικό κύρος του Κώστα δούλεψε γι αυτό. Η αποκλειστική ενασχόληση κάποιου με το χωριό του δεν συνιστά τοπικιστικό σοβινισμό. Είναι η αγάπη, που η φύση μέσα από το DNA επιβάλλει. Εκεί φτιάχτηκε το DNA. Οι που γεννήθηκαν και γεύτηκαν τα καλούδια και … κακούδια του τόπου τους, γεύτηκαν άθελά τους και τον ιδρώτα πάππων προσπάππων, που ξεκουρβούλωσαν ξεχερσώνοντας τον τόπο, για να φάνε μια μπουκιά ψωμί, να σταθούν στα πόδια τους και ν’ αναστήσουν τα παιδιά τους. Απ’ αυτά τα υλικά του τόπου χτίστηκε το DNA του καθενού και καθεμιανής. Όπως το κράτος με τη βία, έτσι και χειρότερα, το παντοδύναμο DNA με το κολοβούζι του την εντροπία, απαιτεί το δικό του μερδικό.
Στα τραγούδια της ξενιτιάς καταγράφεται με το πιο συγκλονιστικό τρόπο η κραυγή για την επιστροφή στο τόπο που γεννήθηκε. Σε όλους τους ξενιτεμένους μια υποχθόνια φωνή τους λέει και τους ξαναλέει! Γύρνα. Εκεί, στον τόπο σου! Κι ο καπετάνιος του ΕΛΑΝ Ζαχαριάς, αν κι έζησε κι έδρασε σε τόπους αλλοτινούς, βραβεύτηκε στη Σπάρτη και λατρεύεται στ' Αντίκυρα, γύρεψε και τάφηκε στον τόπο που γεννήθηκε. Κει που πρωτοφτιάχτηκε το δικό του DNA!
Από το 1828 (πρώτη μετεπαναστατική καταγραφή) μέχρι το 1932 τα χωριά Μπάστα και Χελιδόνι ήταν αχώριστα χωριά. Μαζί στον ίδιο Δήμο και στην ίδια κοινότητα. Ήταν στον ίδιο Δήμο μέχρι το 1912. Το Δήμο Ωλένος, Ωλένης, είτε με έδρα, για λίγο το Χελιδόνι, είτε με έδρα την Ώλενα ή του Λαντζόη. Και βέβαια οι Μπασταίοι θα προτιμούσαν για έδρα του Δήμου τους το Χιλιδόνι, από του Λατζόη ή τα κατσάβραχα της Ώλενας. Κοιτάζοντας κατακεί οι Μπασταίοι παρηγορούνται. Οι γκρεμοί που περιζώνουν του Μπάιστα, την Καλολετσή και Χιλιδόνι, είναι ισοτοπιά μπροστά τους. Όλοι οι γκρεμοί του κόσμου έχουν μαζευτεί εκεί. Δε χρειάζονται λόγια. Μια ματιά, με κλειστό το ένα μάτι, φτάνει και περσεύει. Οι στραβοί χάνουν την απίστευτη ομορφιά των μοναδικών στον κόσμο πευκόφυτων γκρεμών.
Από το 1912 μέχρι το 1932 τα χωριά Μπάστα και Χελιδόνι αποτελούσαν μια κοινότητα με έδρα το Χελιδόνι. Δεν έχει ακουστεί στου Μπάιστα κάποιο παράπονο για την έδρα της κοινότητας και ούτε πως οι Μπασταίοι διεκδικούσαν για το χωριό τους την έδρα της κοινότητας. Ούτε έχει ακουστεί πως οι Μπασταίοι ζήτησαν ξεχωριστή κοινότητα για το χωριό τους. Αν υπάρχει αίτημα των Μπασταίων στα αρχεία της κοινότητας Χιλιδονιού και σώζεται θα το μάθουμε. Θα μάθουμε ακόμα από τα αρχεία της κοινότητας, αν υπάρχει αίτημα για αλλαγή του ονόματος του χωριού Μπάστα σε Κρυονέρι κι από ποιους και για ποιους λόγους έγινε. Η αλλαγή του ονόματος του χωριού από Μπάστα σε Κρυονέρι που έγινε το 1928, ενώ ήταν συνοικισμός της κοινότητας Χιλιδονιού και πρόεδρος ήταν Χελιδοναίος. Πάντως, όλοι οι Χιλιδονιάτες , σαν άκουγαν κάποιον να λέει πως είναι από το Κρυονέρι, γέλαγαν ειρωνικά και «διόρθωναν» προσθετικά: απ’ του Μπάιστα... Λες και καταστρεφόταν κάτι σπουδαίο στο γλωσσικό τους αισθητήριο. Ακόμα και σήμερα συμβαίνει το ίδιο με πολλούς Χελιδοναίους, αλλά και άλλους κοντοχωριανούς. Φαίνεται πως, καθώς οι παλιοί μιλάνε στα χωριά για το χωριό, αναφέρουν με φυσικό τρόπο το παλιό του όνομα. Ιδία σαν μιλούν για τους παλιούς και τα παλιά. Μόνο σκόπιμη προσπάθεια προφέρει το καινούργιο όνομα, που αλλοιώνει ή αλλάζει το παλιό. Πρέπει να υπάρχει κάτι το πολύ υλικό σ’ αυτή τη δραστηριότητα που αντιστέκεται. Το παλιό δεν είναι περασμένο – ξεχασμένο. Ζει και δρα μέσα στο, κι απ’ το καινούργιο! Στου Μπάιστα (Κρυονέρι τώρα), σαν ειπωθεί λέξη ή φράση με τρόπο και προφορά γνήσια παλιά, είναι ευχάριστη έκπληξη. Σαν ξαναζωντάνεμα. Ανάσταση νεκρού!
«ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ» του Κ. Χ. Μπασέτα είναι ένα βιβλίο γραμμένο μ’ επιστημοσύνη, κόπο και μόχθο πολύ. Ανιχνεύεται και σαν όνειρο ζωής, πέρα απ' το ολοφάνερο μεράκι. Το χρώσταγε στον τόπο που τον γέννησε και του ’δωσε το DNA και όλο το υλικό υπόβαθρο της ύπαρξής του. Το βιβλίο αυτό τιμά το Χωριό του και όλα τα χωριά με τα δυσεύρετα στοιχεία, που με κόπο πολύ και μόχθο έψαξε και βρήκε ο Κώστας. Δικαιώνει το πολύχρονο ενός τέτοιου εγχειρήματος. Μας δίνει σπάνια καινούργια στοιχεία για πολλά από τα γύρω χωριά. Όπως τα οθωμανικά κατάστιχα και όλα τ' άλλα.
Αυτά τα λίγα σαν αρχή, γιατ' έχει και πολλά άλλα για το χωριό μας ο Κώστας ο Μπασέτας.
Στην παρουσίαση του βιβλίου: ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ ΗΛΕΙΑΣ του Κώστα Μπασέτα, που έγινε στο Πολιτιστικό κέντρο του Γαλατσιού, ακούστηκε το τραγούδι: «Ένα το χελιδόνι …», που γράφτηκε για άλλο λόγο. Κι όμως. Όσο κι αν ψάξαμε δε βρήκαμε άλλο χωριό με το όνομα αυτό. Λέτε να είναι πραγματικά μοναδικό; Γι αυτή τη μοναδικότητα φαίνεται να έψαξε πιο πριν κι ο Κώστας ο Μπασέτας. Στη υποσημείωση της σελ. 33, λέει κάτι για κάποιο Χελιδοβούνι στη Λακωνία. Για νέτο σκέτο Χελιδόνι δεν είδαμε να γράφει στο βιβλίο, αν και το τραγούδησε στη γενέθλια ημέρα του βιβλίου του! Μιας και δε βιαζόμαστε ή και πολυσκοτιζόμαστε να βρούμε αν υπάρχουν κι άλλα Χελιδόνια, ας ακούσουμε το άλλο χελιδόνι του Μάνου Λοΐζου, κάνοντας κλικ εδώ, μιας κι όλους μας ξεκουφαίνει, αν δε μας έχει κουφάνει, ο ντελάλης της αγοράς !
Πάντως ο Κώστας ο Μπασέτας έγραψε το βιβλίο του μόνο για το διπλανό χωριό. Το Χελιδόνι. Αν και γράφτηκε για το χωριό Χελιδόνι, περιέχει και πλήθος στοιχείων, σκορπισμένων από 'δω κι απ' εκεί, που αφορούν όλα σχεδόν τα γύρω χωριά. Ακόμα παραπέρα: Περιέχει πηγές δυσπρόσιτες ακόμα και για τους πιο φιλότιμους ερευνητές. Τέτοιες είναι τα Οθωμανικά αρχεία, που απαιτούν εξαιρετικά ειδικευμένους, αλλά και τύχη αγαθή. Κι όμως. Αυτό το βιβλίο γράφτηκε και για το χωριό Μπάστα. Αυτό δεν το γράφει πουθενά ο Κάστας ο Μπασέτας. Όχι μόνο δεν το γράφει, αλλά και σκόπιμα το αποφεύγει. Πρόκειται για μέθοδο, που σπάνια χρησιμοποιείται. Είναι η κραυγαλέα αποσιώπηση. Τα λες με τη σιωπή, λέει ο Ευριπίδης: "Φησίν σιωπών" [Ευρ. Ορ. 1592]! Εξ άλλου όλοι έχουμε ακούσει το λόγιο πως: "τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται" και πως "ο λόγος είναι άργυρος και η σιωπή χρυσάφι". Η Μπαστιώτισσα βάβω του Κώστα και όλοι οι Μπασταίοι το λέγανε κι αλλιώς: Η σιωπή μου προς απάντησή σου! Και κάτι ρηξικέλευθο: Τα πιο σπουδαία πράγματα δεν έχουν ειπωθεί ακόμα ... !
Και να πώς το κάνει στο βιβλίο του ο Κώστας: Στη σελίδα 33 ρωτάει: [«Πώς πήρε το χωριό το όνομα Χελιδόνι;» Και απαντά στην ίδια τη σελίδα: «το χωριό πήρε τον όνομά του από τον πρώτο οικιστή του … άρχοντα, τιμαριούχο ή φεουδάρχη με το όνομα Χελιδόνης»]. Και στη σελ. 48, επιμένει: [« … ο αρχηγός της φάρας, έδινε το όνομά του στον οικισμό»], στο μαχαλά ή τη ρούγα. Αυτό, βέβαια, δεν το έκανε ο αρχηγός της φάρας. Μάλλον οι άλλοι το κάνανε αυτό. Στην ίδια σελίδα και στον πίνακα 1 με τον [«ονομαστικό κατάλογο αρχηγών οικογενειών Χελιδονίου, στα 1461»] μ.χ., παρμένο από το Οθωμανικό κατάστιχο ΤΤ 10 και στον αύξοντα αριθμό 2, διαβάζουμε: «Λάζαρος Στραβοκέφαλος». Και υποσημειώνει ο Κ. Μπασέτας: «Δεν θα ήταν εξωπραγματικό αν υποστηρίξει κανείς ότι από αυτόν τον Στραβοκέφαλο ή απόγονό του πήρε το όνομά του το χωριό Στραβοκέφαλο …»
Και συνεχίζει το ίδιο βιολί στην ίδια σελίδα: «Άλλωστε και άλλα χωριά της Ηλείας, όπως το Λαντζόι, το Κρεκούκι, το Τζόγια, τα Καβάσιλα κλπ., οφείλουν τα ονόματά τους σε επώνυμα τέτοιων ανδρών [(Λαντζόης για το Λαντζόι, Κρεκούκης για το Κρεκούκι κλπ »].
Εδώ το πρώτο όνομα που έπρεπε να γράψει ο Κώστας είναι το όνομα του χωριού Μπάστα. Είναι το πιο κοντινό χωριό, κι όχι το Τζόγια και τα Καβάσιλα, που είναι στου διόλου τη μάνα. Γι αυτό λέμε και επαναλαμβάνουμε πως δεν του ξέφυγε, αλλά το έχει κάνει σκοπίμως σκόπιμα! Δείτε ακόμα πως στη σελίδα 33 προς 34 παραπέμπει στη σελίδα 92 που αφορά το Λαντζόι και 94 το Κρεκούκι. Παραλείπει κραυγαλέα τη σελ. 129, που αφορά το Γούμερο και ... του Μπάιστα!
Στον πίνακα 11 της σελίδας 124, καταγράφονται [«οι αρχηγοί οικογενειών του Χελιδονίου κατά το κατάστιχο ΤΤ 80 σσ. 84-87 (Οθωμανικά αρχεία Πρωθυπουργία Κων/πολη). Πιστή μετάφραση από το πρωτότυπο», «που συντάχθηκε γύρω στα 1520»]. Στη σελίδα 129 και στον αριθμό 123 του πίνακα του κατάστιχου ΤΤ 80, υπάρχει ένα όνομα που αφορά τους Γουμεραίους και ιδιαίτερα, πολύ - πολύ έμμεσα, τους Μπασταίους! Το όνομα είναι: Dimitri Vumeri Δημήτρης Βούμερης
Στην υποσημείωση ο Κώστας Μπασέτας γράφει: [«Το όνομα του κατοίκου αυτού ταυτίζεται με το όνομα του χωριού Vumeri (Γούμερο) και πιθανόν να δηλώνει την καταγωγή του ή ακόμα το άτομο αυτό, με το όνομα Βούμερης να είναι ένας απόγονος ή συνεπώνυμος του οικιστή της πόλεως – κάστρο του Vumeri (Γούμερο). Αν συμβαίνει το δεύτερο, τότε όλες οι απόψεις για την προέλευση του χωριού Γούμερο, πρέπει να αναθεωρηθούν (πρβλ. παρπ., Κεφ. 2.1.2, ό.π.)»].
Μέχρις εδώ πολύ καλά και άγια. Ούτε γάτα ούτε η ζημιά. Ίσως και να 'χουν κάποιες αντιρρήσεις, κάποιοι Γουμεραίοι, αλλ' αυτό δεν αφορά του Μπάιστα, ούτε τους Μπασταίους, εκτός από τους εκ Γουμέρου καταγομένους Τζοαναίους και την Παρασκευή του ΤζουκοΓιώρη. Κάποιες διαφοροποιήσεις έκφρασε κι ο Γουμεραίος ομιλητής στη παρουσίαση του Βιβλίου του στο Πολιτιστικό κέντρο του Γαλατσιού.
Στην ίδια σελίδα, λίγο πιο κάτω και στον αριθμό 134, του ίδιου πίνακα 11, τα πράγματα αλλάζουν. Γκουρλώνουμε τα μάτια και τί βλέπουμε;
Todora Basta Θόδωρας Μπάστας
Μάλιστα. Στου Χιλιδόνι λοιπόν, σύμφωνα με τo οθωμανικό κατάστιχο ΤΤ 80, γύρω στα 1520 , υπάρχει ένας Θόδωρας Μπάστας (Todora Basta), που είναι αρχηγός οικογένειας, με πέντε (5) άτομα, σύμφωνα με τους συντηρητικούς υπολογισμούς του Κώστα του Μπασέτα (σελ. 62). Με άλλα λόγια: αυτό το Θόδωρα Μπάστα, κάποια μάνα, κάποιου άλλου Μπάστα τον γέννησε πριν από 40 με 50 χρόνια. Αυτό δεν επιδέχεται αντιρρήσεις. Δεν έπεσε ο Θόδωρας από τον ουρανό, σαν τον Καάβα ή το εβραίικο μάνα. Τα κρίνα και οι πελαργοί είναι από καιρό στην ανεργία. Έχουν οι σωλήνες αναλάβει τη δουλειά και οι ζωγράφοι πετάνε στα ουράνια μαζί με τ' αγγελούδια! Αυτός, λοιπόν, ο άλλος Μπάστας, πατέρας του Θόδωρα, με διαφορετικό μικρό όνομα, Μήτσιος ας πούμε, πριν από 50 περίπου χρόνια γέννησε τον Θόδωρα. Αυτή η διαδικασία δείχνει το σωτήριο έτος 1470. Δηλαδή καμιά εικοσαριά, πάνου κάτου, χρόνια μετά την άλωση της Πόλης (1453). Αυτό είναι ένα καλό κρατούμενο, για την μετά το 1350 εποίκηση της Ηλείας, με 10 χιλ. ορθόδοξους Αλβανούς (Αρβανίτες, είναι το σωστό) και των χωριών Μπάστα, Μηλιές, Καλολετσή, που μιλάνε όλοι, οι που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με την εθνοτική πλευρά των κατοίκων, όχι μόνο των παραπάνω, αλλά όλων των χωριών. Η Ακαδημία της Αθήνας ενδιαφερόταν άμεσα και έστελνε στα χωριά αυτά, «ερευνητές», σύμφωνα με διαβεβαίωση του καθηγητή Ηλιόπουλου στον γράφοντα και υπογράφοντα και έχουμε καταγράψει από καιρό στο www.mpasta.gr , αλλά και τη διαβεβαίωση του ίδιου που καταγράφει στο Τοπωνυμικό του σελ. 99, πως όσα γράφει είναι αποτέλεσμα επιτόπιων επισκέψεων. Έρευνα στα αρχεία και στα κονδύλια της ακαδημίας θα δώσει ενδιαφέροντα στοιχεία. Και για να μπερδέψουμε ακόμα πιο πολύ τα πράματα: Στην ιστοσελίδα surnames, το 1510 βρίσκουμε στη Ζάκυνθο και μια άλλη οικογένεια με το όνομα Μπάστα. «Σύμφωνα με τον Λ. Ζώη: Λεξικό Ιστορικό και Λαογραφικό της Ζακύνθου – Αθήναι 1963 (πρώτη έκδοση 1898): Υπήρχε το 1510 οικογένεια αρχαία ελληνοαλβανική» Για την ακρίβεια Αρβανίτικη. Μπας και αυτή η οικογένεια είναι αυτή του Μήτσιου του Τσεκούρα, πρόγονου των Τσεκουραίων, τώρα Γεωργίου, που σύμφωνα με την πανίσχυρη παράδοση ντουφέκισε τον αγά του χωριού και μετά κατέφυγε στη Ζάκυνθο με το όνομα του χωριού του; Ίσως και να 'ναι ο πατέρας του Θόδωρα Μπάστα (Todora Basta) του Χιλιδονιού, που έφυγε στη Ζάκυνθο στις 8 Ιουνίου 1473 και άφηκε το γιο του στο Χελιδόνι. Ίσως, ο φρούραρχος του Χελιδονιού Αρβανίτης Ίσης ( κατά Χριστόν Μιχαήλ Ράλλης) να ήταν και η αιτία.
Κι ενώ στις περιπτώσεις του Λάζαρου Στραβοκέφαλου (σελ. 48), του Παύλου Λαντζόι (σελ. 92), του Γιάννη Κρεκούκη (σελ. 94-95) και του Δημήτρη Βούμερη (σελ. 129), δίνει τις δέουσες εξηγήσεις με σχόλια και υποσημειώσεις, στην περίπτωση του Θόδωρα Μπάστα (σελ. 129), ο φίλτατος Κώστας δεν κάνει ούτε ένα τοσοδούλι σχολιάκι. Δεν δίνει καμιά, μα καμιά εξήγηση. Δεν κάνει καμιά υποσημείωση. Κάνει σαν να μην ξέρει πως με το όνομα Μπάστα υπάρχει ένα χωριό, που σαν ξυπνούσε το πρωί, τόβλεπε χωρίς καν να τηράει κατά κει. Άκουγε τα Μπασταίικα κοκόρια και βούλωνε τ' αφτιά του. Τα συνθηματικά απ' τα Πετράλωνα: Ώωρε, Γιώρη. Τα βόιδα ήρθαν στο χωριό ... κι έλεγε από μέσα του: Aά. Πήγαν πάλι στου Μπάιστα οι χωροφυλάκοι!
Αυτή η "αδιαφορία" του συγγραφέα για το χωριό του σογιού της vavos του και στρατηγού φίλου του Γιάnνη Γεωργίου δε συχωριέται με τίποτα. Νοιάζεται για το Στραβοκέφαλο, το Γούμερο, το Λαντζόι, το Κριεκούκι, του Τζόγια, και για του Μπάστα ουδέ γρυ, που έλεγε κι ο Δημοσθένης, στον εχθρό του όμως, τον Αισχύνη. Καμιά υποσημείωση διευκρινιστική, σαν εκείνη για το Γούμερο και το Στραβοκέφαλο! Κι ας ήταν μαζί το Χελιδόνι με το Μπάστα, για κοντά εκατό τόσα χρόνια στο δήμο Ωλένης. Κι ας ήταν μια κοινότητα από το 1912 μέχρι το 1932. Κι ας το γράφει στις σελίδες 200, 202, 205, 206, 220,222 και πάμπολλες άλλες. Τί να πει κανείς και τί να μολογήσει. Πως το κάνει σκόπιμα! Γι αυτό πρέπει να ξέρει καλά, πως τα Σωτηρακάιικα ξαδέρφια κι ανιψίδια του, και ιδιαίτερα ο συνονόματος του πρόεδρος του χωριού, χαίρονται την εκκωφαντική σιωπή του, π' ακούγεται στου Μπάιστα.
Δε θέλει και πολλή σοφία το συμπέρασμα. Με απόλυτη σιγουριά λέμε πως, ό,τι λέει το για το Λάζαρο και το χωριό του, το ίδιο κρυφολέει φωναχτά και για το Θόδωρα Μπάστα (Todora Basta) και το χωριό Μπάστα. Χωρίς τις προφυλάξεις και τους ενδοιασμούς, που πρέπει να έχει ο συνεπής ερευνητής, σαν δεν έχει απόλυτα καταφατικές πηγές, λέμε ορθά - κοφτά, με τα ίδια λόγια του συνεπέστατου ερευνητή Κώστα: «Δεν θα ήταν εξωπραγματικό αν υποστηρίξει κανείς ότι από αυτόν τον Θόδωρα Μπάστα (Todora Basta) ή απόγονό του πήρε το όνομά του το χωριό Μπάστα». Εμείς προσθέτουμε σ' αυτό, που λέμε ότι λέει, μα δεν το λέει στη σελ. 48 ο Κώστας Μπασέτας, πως δεν θα ήταν εξωπραγματικό να υποστηρίξει κάποιος, πως από τον πρόγονο αυτού του Θόδωρα Μπάστα πήρε το όνομά του το χωριό.
Αν όμως είναι έτσι τα πράγματα, τότε το μικρό χωριό Μπάστα είναι γέννημα του Χιλιδονιού. Για θρέμμα δε λέμε, γιατί θα πηγαίναμε πολύ μακριά το βαλιτζάκι. Κάποιες μικροδιαφορές ανάμεσα στα δυο χωριά είναι απόλυτα δικαιολογημένες. Δεν ακούστηκε αλληλοσφαγή Μπασταίων και Χιλιδονιατών κι ας λέει η Βίβλος, πως ο Κάιν σκότωσε τον αδερφό του! Πάντα ο πατέρας έκανε τράτο για το γιο, αλλιώς αναλάβαινε η Ρεβέκκα κι η Λυμπιάδα , σε αγαστή συνεργασία (;) με το γιους τους: πατριάρχη Ιακώβ κι Αλέξανδρον τον Μέγαν!
... και επληρώθη το ρηθέν υπό πολλών Μπασταίων, Κρυονεριοτών -Κρυονέριον γαρ ήν το πρώτον υποκοριστικόν-, Μοναστηριωτών τε και Κρυονεριτών λεγόντων: το όνομά του το χωρίον Μπάστα έλαβεν από του πρώτου οικιστή- κατοίκου, που τονελέγανε Μπάιστα!
Βέβαια,το χωριό Μπάστα έχει αλλάξει όνομα κι έχει γίνει Κρυονέρι. Οι ΑγγλοΓερμανοί «φιλέλληνες» Βαυαροί, για να εκπολιτίσουν και εξελληνίσουν(!) τους βάρβαρους Έλληνες, με το που πάτησαν πόδι στην Ελλάδα (1833), άρχισαν τον εξελληνισμό και εκπολιτισμό των Ελλήνων, με φυλακίσεις των επαναστατών τού '21 και τις αλλαγές των ονομάτων! Και την ελληνικότατη λέξη ΒΑΣΤΑ, του αχαιοελληνικότατου ρήματος ΒΑΣΤΑΖΩ, την "εξελληνίζουν" στην "αρχαιοελληνικότατη" λέξη Κρυονέριον ή Μοναστήριον και όλα τα: ... όπουλος, λες και υπάρχει έστω κι ένα τέτοιο όνομα στην αρχαία Ελλάδα. Οι αρχαίοι Έλληνες το Β το πρόφεραν ΜΠ, όπως και οι Μπασταίοι. Ακόμα κι ο Μπαμπινιώτης το υποστηρίζει αυτό. Στα Αρχαία Ελληνικά λεξικά δεν υπάρχει λέξη που να αρχίζει από ΜΠ. Μόνο από Β (b) με την παραπάνω προφορά. Αυτό πως να το ξέρουν οι περιγραμμάτου φιλέλληνες και ντόπιοι ελληναράδες, που τα ξέρουν όλα κι όλα τα ... σφάζουν και τα μαχαιρώνουν! Οι Μπασταίοι - όσοι ακόμα ζούνε -, τα Μπαστιωτόπουλα και οι Κρυονερίτες, δεν πρέπει να έχουν αντιρρήσεις, αν και αντιρρησίες από γεννησιμιού τους, για τη θέση του Κ. Μπασέτα, που χωρίς να το λέει, το υπονοεί, πως το χωριό Μπάστα πήρε τον όνομά του από τον πρώτο οικιστή του. Ταιριάζει απόλυτα και με το θρύλο που έχει ήδη καταγραφεί στο www.mpasta.gr
Αντιρρήσεις, όμως, έχουν κάποιοι άσχετοι με το χωριό, σαν τον Παΐο διδάκτορα φιλολογίας Γεώργιο Παπανδρέου, που στη σελ. 326 του βιβλίο του Η ΗΛΕΙΑ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ το 1924 γράφει πως "οι Σλαύοι (από του 746 μέχρι του 783) ήσαν ποιμενικός και νομαδικός λαός εν τοις ορεινοίς μάλλον διαιτόμενος". Ίχνη τους θεωρούνται τα τοπωνύμια Πράνιτσα ή Πρινίτσα, Λέβιτσα και άλλα ονόματα στα ορεινά της Πελοποννήσου. Μα και πόλεις στη Σερβία με το όνομα Μπάστα (Μπάινα ή Μπάιζινα) και πανάκριβοι ποδοσφαιριστές με το όνομα Μπάστας, ακούγονται εσχάτως από τα κανάλια. Κι ο Θόδωρας Μπάστας (Todora Basta) του Χελιδονιού, γιατί να μην είναι παμπάλαιο απομεινάρι τους; Η λέξη Μπάστα δεν χρησιμοποιείται από τους Αλβανούς και όσοι ρωτήθηκαν την αγνοούν, αν και υπάρχει στο Αλβανικό λεξικό με την έννοια του ερευνώ, ψάχνω, αρπάζω, λεηλατώ, ληστεύω. (bastίs, -a, -ur, [ρ]).
Ο Παΐος Παπανδρέου, στην ίδια σελίδα (326 ) συνεχίζει : "επ' ίσης δε και Αλβανοί ουχί πολλοί εγκατεστάθησαν εν Ηλεία κατά τον 14ον αιώνα, διότι μόνον 4 χωρία είναι νυν αλβανόφωνα, η Κώμη εν Βουπρασίω και εν ταις ΝΔ παραφυάσι της Φολόης η Καλολετσή, αι Μηλεαί και το Μπάστα". Και στη σελίδα 340 επανέρχεται ο Παπανδρέου για την εποίκηση της Ηλείας από ορθόδοξους Αλβανούς, των χωριών Μπάστα, Καλολετσή, Μηλιές και Κώμη Βουπρασίας "χάριν της πυκνώσεως του αραιωθέντος πληθυσμού" μετά το θανατικό του 1348-1350 μ.χ. Με τη διαφορά πως οι Μπασταίοι μιλούσαν όλοι τους για Αρβανίτες ορθόδοξους χριστιανούς, που τους ξεχώριζαν από του Αλβανούς, που ήσαν Μουσουλμάνοι. Εξ άλλου οι Μπασταίοι Αρβανίτες, πολέμησαν τους Ιταλούς και Αλβανούς φασίστες στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του '40. Και όσοι Μπασταίοι γύρισαν πίσω από τον πόλεμο αυτό, δεν έκρυβαν τη διαφορά ανάμεσα στους Αλβανούς και τους λεβέντες Αρβανίτες Έλληνες ορθόδοξους χριστιανούς, που αντιτάχθηκαν σε όλους αυτούς. Κι ακόμα πιο πολύ: δεν έκρυβαν την έχθρα τους, γιατί τρεις συγχωριανοί τους σκοτώθηκαν στον πόλεμο αυτό. Και βέβαια δεν ξέρανε οι Μπασταίοι, πως οι Αλβανοί εκσλαβίστηκαν τον 7ο αιώνα, εκπαπίστηκαν τον 11ο, εξισλαμίστηκαν τον 15ο, εκσταλινίστηκαν και εκφασίστηκαν τον 20ο!
Για την καταγωγή του χωριού τους τα Μπαστιωτόπουλα και οι Κρυονερίτες, έχουν καθένας και τη δική του εκδοχή. Δεν χάθηκε ο κόσμος για μια ακόμη άποψη, πολύ επιστημονικοφανή πρέπει να πούμε. Ένα τόσο μικρό και έντιμο, και γι αυτό και πάμφτωχο χωριό, να το κάνουν πολυώνυμο (Μπάστα, Κρυονέριον, Μοναστήριον και πάλι Κρυονέρι), σαμπολύ δεμπάει; Και ο λόγος ήταν, πως ταύτιζαν τους ορθόδοξους χριστιανούς - Έλληνες Αρβανίτες (Κολοκοτρωναίους, Πλαπουταίους και όλους σχεδόν τους καπεταναίους της μεγάλης επανάστασης του '21), με τους μουσουλμάνους Αλβανούς (Λαλαίους κ. ά.) και τους θεωρούσανε βάρβαρους και έπρεπε να εκτελεσθούν ή να πεθάνουνε στη φυλακή.
Του Μπάιστα έχει κοινή πορεία με του Χιλιδόνι, απόλυτα βεβαιωμένη και πέρα από κάθε αμφισβήτηση, που εκτείνεται, τουλάχιστο, σύμφωνα με τις άφθονες γραπτές πηγές, από τις 8 Απρίλη του 1835, μέχρι και το 1932. Ανήκουν στον ίδιο Δήμο. Το Δήμο Ωλένης μέχρι το 1912.
Για πριν από το 1835 το ψάχνουμε. Τα Οθωμανικά κατάστιχα ΤΤ 10 και ΤΤ 80 δεν μας είπαν κάτι και για το χωριό μας, αν και λένε για του Πόθου. Που πάει να πει, πως δεν υπήρχε τότε το χωριό. Βέβαια «κάποιες σελίδες λείπουν» (σελ. 101). Που ξέρεις. Αυτές οι σελίδες μπορεί και να μιλάνε ... μόνο για του Μπάιστα! Για μετά, έχει ο θεός, λέγαν οι Μπασταίοι, χωρίς να πολυεξηγούν τι έχει ο θεός, για το Κρυονέρι. Ούτε κι ο Κώστας ο Μπασέτας έχει κάτι για το μετά των δυο χωριών. Μα και για το πριν του Κρυονερίου δε λέει κάτι, εκτός από την καταγραφή στις σελ. 220, 222 κ. α., του τύπου : «… το Μπάστα (Κρυονέρι). Αυτό και τίποτ’ άλλο. Για το παρελθόν του Μπάιστα έχει και παραέχει. Μέχρι το 1770 δεν αναφέρει καν το όνομα του, αλλά και των άλλων χωριών. Καλολετσή, Πέρσαινα, Μηλιές, Λατζόη, κλπ. Στα οθωμανικά αρχεία, που μετάφρασε για τις ανάγκες του βιβλίου ο τουρκολόγος Χρήστος Κυριακόπουλος και ο καθηγητής της οθωμανικής ιστορίας Ηλίας Κολοβός, φίλοι του Κων/ου Μπασέτα, στο κατάστιχο ΤΤ 10 (σελ. 124 κ. ε.) υπάρχουν τα ονόματα 185 Χιλιδονιάτικων νοικοκυριών και 1221 Γουμεραίικων. Στο Χιλιδονιάτικο κατάλογο υπάρχει 5 νοικοκυριά με το επώνυμο: Σταμίρης. Ένας Σταμάτης , δυο Θοδωρήδες, ένας Βάρδας κι ένας Μάρτης (σελ. 53, 54 και 55). Το σημειώνουμε αυτό, γιατί στα όρια των δυο χωριών, υπάρχει Μπασταίικο χωράφι, του Βγεναίουνε, που τώρα τόχει ο Λάμπης, με το ίδιο όνομα: στου Σταμίρι, λένε στο χωριό. Στα 1461 μχ, το οθωμανικό κατάστιχο ΤΤ 10 (σελ. 85) αναφέρει 41 χωριά της περιοχής του Γούμερου, και το κατάστιχο 1/14662 της βιβλιοθήκης της Σόφιας, άλλα 25. Σ’ όλα αυτά τα χωριά δεν υπάρχει το χωριό Μπάστα. Βέβαια στη σελ. 101 λέει ο Κώστας ο Μπασέτας πως: « … από την περιοχή της επαρχίας του Γούμερου μπορεί να λείπουν και άλλα χωριά, τα οποία είτε δεν εντοπίσαμε ακόμη είτε γιατί κάποιες σελίδες λείπουν». Σαν, κι αν, βέβαια, βρεθούν, ποιος ξέρει, ίσως και να μάθουμε και μεις οι άτυχοι και μη εντοπισμένοι.
Βέβαια ο Κώστα ο Μπασέτας γράφει το βιβλίο για το χωριό του και δεν είναι υποχρεωμένος να γράψει και για τα άλλα χωριά, αν και γράφει για πάρα πολλά. Αυτή η επώδυνη και κουραστική δουλειά, είναι δουλειά που πρέπει να κάνουν κάποιοι από τους κατοίκους του. Και είναι γι αυτό τυχερό το Χελιδόνι, που κάποιος με την ευσυνειδησία και το επιστημονικό κύρος του Κώστα δούλεψε γι αυτό. Η αποκλειστική ενασχόληση κάποιου με το χωριό του δεν συνιστά τοπικιστικό σοβινισμό. Είναι η αγάπη, που η φύση μέσα από το DNA επιβάλλει. Εκεί φτιάχτηκε το DNA. Οι που γεννήθηκαν και γεύτηκαν τα καλούδια και … κακούδια του τόπου τους, γεύτηκαν άθελά τους και τον ιδρώτα πάππων προσπάππων, που ξεκουρβούλωσαν ξεχερσώνοντας τον τόπο, για να φάνε μια μπουκιά ψωμί, να σταθούν στα πόδια τους και ν’ αναστήσουν τα παιδιά τους. Απ’ αυτά τα υλικά του τόπου χτίστηκε το DNA του καθενού και καθεμιανής. Όπως το κράτος με τη βία, έτσι και χειρότερα, το παντοδύναμο DNA με το κολοβούζι του την εντροπία, απαιτεί το δικό του μερδικό.
Στα τραγούδια της ξενιτιάς καταγράφεται με το πιο συγκλονιστικό τρόπο η κραυγή για την επιστροφή στο τόπο που γεννήθηκε. Σε όλους τους ξενιτεμένους μια υποχθόνια φωνή τους λέει και τους ξαναλέει! Γύρνα. Εκεί, στον τόπο σου! Κι ο καπετάνιος του ΕΛΑΝ Ζαχαριάς, αν κι έζησε κι έδρασε σε τόπους αλλοτινούς, βραβεύτηκε στη Σπάρτη και λατρεύεται στ' Αντίκυρα, γύρεψε και τάφηκε στον τόπο που γεννήθηκε. Κει που πρωτοφτιάχτηκε το δικό του DNA!
Από το 1828 (πρώτη μετεπαναστατική καταγραφή) μέχρι το 1932 τα χωριά Μπάστα και Χελιδόνι ήταν αχώριστα χωριά. Μαζί στον ίδιο Δήμο και στην ίδια κοινότητα. Ήταν στον ίδιο Δήμο μέχρι το 1912. Το Δήμο Ωλένος, Ωλένης, είτε με έδρα, για λίγο το Χελιδόνι, είτε με έδρα την Ώλενα ή του Λαντζόη. Και βέβαια οι Μπασταίοι θα προτιμούσαν για έδρα του Δήμου τους το Χιλιδόνι, από του Λατζόη ή τα κατσάβραχα της Ώλενας. Κοιτάζοντας κατακεί οι Μπασταίοι παρηγορούνται. Οι γκρεμοί που περιζώνουν του Μπάιστα, την Καλολετσή και Χιλιδόνι, είναι ισοτοπιά μπροστά τους. Όλοι οι γκρεμοί του κόσμου έχουν μαζευτεί εκεί. Δε χρειάζονται λόγια. Μια ματιά, με κλειστό το ένα μάτι, φτάνει και περσεύει. Οι στραβοί χάνουν την απίστευτη ομορφιά των μοναδικών στον κόσμο πευκόφυτων γκρεμών.
Από το 1912 μέχρι το 1932 τα χωριά Μπάστα και Χελιδόνι αποτελούσαν μια κοινότητα με έδρα το Χελιδόνι. Δεν έχει ακουστεί στου Μπάιστα κάποιο παράπονο για την έδρα της κοινότητας και ούτε πως οι Μπασταίοι διεκδικούσαν για το χωριό τους την έδρα της κοινότητας. Ούτε έχει ακουστεί πως οι Μπασταίοι ζήτησαν ξεχωριστή κοινότητα για το χωριό τους. Αν υπάρχει αίτημα των Μπασταίων στα αρχεία της κοινότητας Χιλιδονιού και σώζεται θα το μάθουμε. Θα μάθουμε ακόμα από τα αρχεία της κοινότητας, αν υπάρχει αίτημα για αλλαγή του ονόματος του χωριού Μπάστα σε Κρυονέρι κι από ποιους και για ποιους λόγους έγινε. Η αλλαγή του ονόματος του χωριού από Μπάστα σε Κρυονέρι που έγινε το 1928, ενώ ήταν συνοικισμός της κοινότητας Χιλιδονιού και πρόεδρος ήταν Χελιδοναίος. Πάντως, όλοι οι Χιλιδονιάτες , σαν άκουγαν κάποιον να λέει πως είναι από το Κρυονέρι, γέλαγαν ειρωνικά και «διόρθωναν» προσθετικά: απ’ του Μπάιστα... Λες και καταστρεφόταν κάτι σπουδαίο στο γλωσσικό τους αισθητήριο. Ακόμα και σήμερα συμβαίνει το ίδιο με πολλούς Χελιδοναίους, αλλά και άλλους κοντοχωριανούς. Φαίνεται πως, καθώς οι παλιοί μιλάνε στα χωριά για το χωριό, αναφέρουν με φυσικό τρόπο το παλιό του όνομα. Ιδία σαν μιλούν για τους παλιούς και τα παλιά. Μόνο σκόπιμη προσπάθεια προφέρει το καινούργιο όνομα, που αλλοιώνει ή αλλάζει το παλιό. Πρέπει να υπάρχει κάτι το πολύ υλικό σ’ αυτή τη δραστηριότητα που αντιστέκεται. Το παλιό δεν είναι περασμένο – ξεχασμένο. Ζει και δρα μέσα στο, κι απ’ το καινούργιο! Στου Μπάιστα (Κρυονέρι τώρα), σαν ειπωθεί λέξη ή φράση με τρόπο και προφορά γνήσια παλιά, είναι ευχάριστη έκπληξη. Σαν ξαναζωντάνεμα. Ανάσταση νεκρού!
«ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ» του Κ. Χ. Μπασέτα είναι ένα βιβλίο γραμμένο μ’ επιστημοσύνη, κόπο και μόχθο πολύ. Ανιχνεύεται και σαν όνειρο ζωής, πέρα απ' το ολοφάνερο μεράκι. Το χρώσταγε στον τόπο που τον γέννησε και του ’δωσε το DNA και όλο το υλικό υπόβαθρο της ύπαρξής του. Το βιβλίο αυτό τιμά το Χωριό του και όλα τα χωριά με τα δυσεύρετα στοιχεία, που με κόπο πολύ και μόχθο έψαξε και βρήκε ο Κώστας. Δικαιώνει το πολύχρονο ενός τέτοιου εγχειρήματος. Μας δίνει σπάνια καινούργια στοιχεία για πολλά από τα γύρω χωριά. Όπως τα οθωμανικά κατάστιχα και όλα τ' άλλα.
Αυτά τα λίγα σαν αρχή, γιατ' έχει και πολλά άλλα για το χωριό μας ο Κώστας ο Μπασέτας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου