Τ' αρχεία και του Baista

Βγάλτε αμέσως το καπέλο. Οι γεροντότεροι Μπασταίοι με τον παπά τους στη μέση και τα γεννησαρούδια μπροστά- μπροστά. (Φωτό αρχών του 1960)

Μερικά βιβλία της Νομαρχίας ήρθαν στο χωριό:

     1. Αρχειακό υλικό: Κ. Γ. Κυριακόπουλος «Ο ΠΥΡΓΟΣ και Η ΗΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ και ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ», 2 τόμοι. Έκδοση: ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΗΛΕΙΑΣ 2003

     2. «Η ΗΛΕΙΑ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ» του Γ. Παπανδρέου, Διδάκτορα Φιλολογίας,  Γυμνασιάρχου, από το Πάο. Φωτοανατύπωση Ν.Ε.Λ.Ε Ηλείας. 

      3. «ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΗΛΕΙΑΣ» (από τη βενετοκρατία μέχρι σήμερα) του Δ. Μ. Πρίγγουρη, έκδοση: ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΗΛΕΙΑΣ 2006 

     4. Μερικά άλλα λογοτεχνικά βιβλία.

 Οι αντιδράσεις 

    1. Γιατί να έρθουν; είπαν μερικοί. Αν δε ερχόντουσαν θα αποφεύγαμε τριβές και ντριβέλια που βάζει η  αλήθεια του αρχειακού υλικού. Οι "αθώες ιστορικές" σκοπιμότητες  που φόρτωσαν στα μυαλά οι κάθε είδους καλοθελητές και εκμεταλλευτές του τόπου και της ιστορίας του, ριζώνουν και η ανατροπή τους, άλλους ευχαριστεί και κάποιους ταράζει ή και κουράζει. Τους εκμεταλλευτές του τόπου και της ιστορίας πάντα τους ταράζει και εξοργίζει η αλήθεια. Πρώτα πεθαίνουν αυτοί και μετά η αλήθεια τους και η οργή τους. Πως να μην παραξενευτεί, αν δε θύμωσε ο Πάνος ο Τσίρμπας, απόγονος του Τσεκούρα (πριν το '21 ντουφέκισε τον Αγά και πήγε στη Ζάκυνθο με το όνομα του χωριού του Μπάστα)  σαν βρήκε  στα αρχεία δύο συμβόλαια αγορών εκτάσεων γης σε χρόνους κατάρρευσης της Επανάστασης του αγίου, καθώς τον λέγανε οι δάσκαλοι και οι δάσκαλοι που δασκάλευαν δασκάλους, αγίου Μακρυγιάννη!

           2. Κάποιοι άλλοι είπαν: Δε μας αφήνουν στην ησυχία μας! Αυτά που γράφουν τα αρχεία, μα κι αυτά που δε γράφουν, πειράζουν κάποιους. Η αθωότερη πλευρά της ησυχίας πρέπει να είναι  η κόπωση από τη διαρκή αναθεώρησης της παλιάς γνώσης. Τόσες και τόσες οι σκόπιμες διαστροφές της αλήθειας. Τόσες και άλλες τόσες κι ακόμα περισσότερες οι καινούργιες κατακτήσεις στο γνωστικό πεδίο, που ανατρέπουν την παλιά γνώση και δεν αφήνουν ήσυχη ούτε την πιο ήσυχη ησυχία!   Κυρίαρχη μορφή σκοπιμότητας στην ανθρώπινη γνώση κατέχει η κοσμοθεώρηση, που λέει: Αληθινό είναι αυτό που μας συμφέρει (πραγματισμός). Κι όμως η αλήθεια μας συμφέρει και ... δεν μας αφήνει  σε ησυχία. Πως να ησυχάσει η ησυχία, σαν πίσω από το φράχτη  παραμονεύει ο φονιάς με ακονισμένο αυτό που τον συμφέρει! 
       3. Η τακτική που ακολουθεί η στρουθοκαμήλα, να χώνει το κεφάλι της στο χώμα, για να μη βλέπει τον εχθρό που έρχεται να την κατασπαράξει,  δεν ωφέλησε ποτέ το συμπαθητικό όρνιο! 

    

       Ούτ' ένας Μπασταίος;

        Στα αρχεία που σώζονται και πιστοποιούν τη συμμετοχή ατόμων και χωριών στον αγώνα του 1821 και τους έχουν απονεμηθεί αριστεία ανδρείας, χρυσά, αργυρά, χάλκινα ή σιδερένια, δε βρίσκουμε κανένα Μπασταίο. Όλα τα γύρω χωριά, Χελιδόνι, Καλολετσή, Μηλιές, Δούκα, Λάσδικα, Πόθου, Καυκανιά, κλπ. έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη συμμετοχή κι έχουν λάβει αριστεία για τη συμμετοχή τους αυτή. Και ενώ ο Χρυσανθακόπουλος λέει πως οι Μπασταίοι συμμετείχαν στους αγώνες της επανάστασης, στα αρχεία, αν και ψάξαμε με κάποια επιμονή, δε βρήκαμε ούτε ένα  όνομα από το χωριό Μπάστα να καταγράφεται για συμμετοχή του στις μάχες του Λάλα, της Πάτρας, της Αθήνας και όπου αλλού!!!  

     Τι έχει λοιπόν πραγματικά συμβεί. Ή ψεύδεται ο Χρυσανθακόπουλος που βεβαιώνει πως οι Μπασταίοι συμμετείχαν στους αγώνες της επανάστασης του 1821 ή κάτι άλλο έχει συμβεί. 

    Στην πρώτη καταγραφή χωριών και  πόλεων από το καθεστώς  της επανάστασης το 1828, αναφέρεται το όνομα του χωριού Μπάστα, όπως και όλων των γύρω χωριών. Δεν αναφέρεται το όνομα της αρχαίας Ολυμπίας, γιατί δεν υπήρχε τέτοιο χωριό, ακόμα και μέχρι το 1950. Και βέβαια, η καταγραφή ή μη των ονομάτων  στον κατάλογο αυτό δεν σημαίνει και επιβεβαίωση ή μη της συμμετοχής τους στον αγώνα.  

    Πριν  πούμε για τη συμμετοχή ή μη των Μπασταίων στην επανάσταση του '21 πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, πως όποιος θέλει πραγματικά να μάθει την αλήθεια για πράγματα που έγιναν στο παρελθόν, πρέπει απαραίτητα και με απόλυτη συνέπεια να τα αποσυνδέσει και να «ξεχάσει»  κάθε τι που ακολούθησε. Μόνο έτσι θα μπορέσει να εξηγήσει και καταλάβει τι ακριβώς έγινε. Μόνο έτσι θα μπορέσει να εξηγήσει και να κατανοήσει σωστά και δίκαια  στάσεις και συμπεριφορές ατόμων και λαών. Και ακόμα παραπέρα: Να «ξεχάσει» τι είπαν άλλοι γι αυτό. Όπως ο Χρυσανθακόπουλος στην προκειμένη περίπτωση, που, στο σημείο αυτό, λέει καλά λόγια για τους Μπασταίους. Πόση αξιοπιστία μπορεί να έχει όμως, όταν σχεδόν όλα, όσα γράφει για το χωριό μας είναι φαντασιόπληκτα παραμύθια, που αδικούν κατάφωρα το χωριό. Όπως εκείνο το ιστορικά ακαταλόγιστο, σαν γράφει πως το χωριό μας κατοικήθηκε από Τούρκους και πως ήταν αμιγές Τουρκοχώρι! τη στιγμή που οι ίδιοι Μπασταίοι λέγαν πως ήσαν Αρβανίτες και το χωριό αμιγές Αρβανιτοχώρι, πράγμα που όλοι οι ιστορικοί και ο εκπρόσωπος της Ακαδημίας Αθηνών αναγνωρίζουν κι επιβεβαιώνουν.

     Έτσι λοιπόν, για να καταλάβουμε αυτό που έγινε το 1821, εκ των ων ουκ άνευ, η πιο αναγκαία προϋπόθεση, είναι να ξεχάσουμε κάθε τι που ακολούθησε από τότε. Μεταφερόμαστε στη χρονιά αυτή του 1820. Πως θα μπορούσαν να ξέρουν οι Μπασταίοι το Δεκέμβρη του 1820 τι θα γινόταν το Μάρτη του 1821; Δεν ξέρουνε τίποτα για κατοπινά κατορθώματα και μεταγενέστερες σκοπιμότητες. Χωρίς αυτή τη βασική λεπτομέρεια δεν μπορούμε να μάθουμε καμιά αλήθεια. Η προβολή των δικών μας, «σπουδαίων»! κατοπινών γνώσεων, συσκοτίζει κάθε αλήθεια και καλλιεργεί τη θρασύτητα και το φανατισμό.

     1. Κάποια παράδοση για συμμετοχή κάποιου Μπασταίου στον αγώνα δεν έχει ακουστεί. Εκείνο που όλοι λένε ακόμα και σήμερα στο χωριό, είναι πως η πατρίδα έδωσε στον καπετάν Ανδρέα για αμοιβή χωράφια στο Πουρνάρι(;). Τα χωράφια αυτά πουλήθηκαν πριν λίγα χρόνια από τους απογόνους του. 

     2.Κάποιες εικασίες περάσματος του Κολοκοτρώνη από τη βρύση του Αγιώρη, του τύπου: Δε μπορεί!  Πηγαίνοντας κατά Επτάνησα μεργιά, δε μπορεί, Θα πέρασε από τον Αγιώρη. Και: Δε μπορεί. Θα ήπιε νερό από την πέτρινη βρύση!  Ή ο άλλος θρύλος για το δέσιμο του αλόγου του, στην ελιά του Μηνά, στου Κακόση. Το περίεργο σ’ αυτό το θρύλο είναι πως δεν αναφέρεται τίποτα για τον ίδιο τον Κολοκοτρώνη. Μόνο για το άλογό του !

     3. Στη μάχη του Λάλα, που έγινε στις αρχές του καλοκαιριού του 1821, ούτε ο Κολοκοτρώνης έλαβε μέρος. Μαρτυρίες λένε πως ήταν φίλος των περισσοτέρων Αλβανών Λαλαίων. Τη μάχη αυτή οργάνωσαν και εκτέλεσαν κύρια οι νησιώτες, από Ζάκυνθο και Κεφαλωνιά. Η συμμετοχή από την Πελοπόννησο ήταν περιορισμένη.   

     4. Ο Τζανέτος Χριστόπουλος, σε μια αναφορά που έστειλε στις 13 Νοεμβρίου 1846 στην «επί των Εκδουλεύσεων του Αγώνος Επιτροπήν», σχετικά με τις υπηρεσίες που πρόσφερε στην Επανάσταση, αναφέρει πως έλαβε μέρος στη μάχη του Λάλα και πως « … εφονεύθησαν και επληγώθησαν εκ των στρατιωτών μου υπέρ τους τριάκοντα …».  Ο ονομαστικός κατάλογος αυτών που σκοτώθηκαν ή πληγώθηκαν στη μάχη του Λάλα, δεν έχει βρεθεί ακόμα στα αρχεία που ερεύνησε ο Κ. Γ. Κυριακόπουλος στο σπουδαίο έργο του «Ο ΠΥΡΓΟΣ και Η ΗΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ και ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ» σελ.228. Αυτή η μαρτυρία μας λέει πως οι πιο πολλοί που, είτε αγωνίστηκαν, είτε «εφονεύθησαν», είτε «επληγώθησαν» δεν είναι (ακόμα;) γνωστά τα ονόματά τους. Όποιος επισκέπτεται το μνημείο στη θέση Πούσι βλέπει την προσπάθεια για την αναγραφή στη επιτάφια στήλη ονομάτων που δεν γράφτηκαν όταν στήθηκε και απαιτούν έμπραχτα την αναγραφή τους! Θυμίζουμε πως πολλά συνέβησαν κατά την ανακήρυξη και βράβευση μαϊμούδων  αγωνιστών. Η ιστορία έχει πολλά πει στο σημείο αυτό κι έχει ακόμα περισσότερα να φέρει στο φως. Στα νεότερα χρόνια, περισσότεροι δωσίλογοι πήραν δόξες και συντάξεις, παρά οι πραγματικοί αντιστασιακοί. Και οι χουντικοί διχτατορίσκοι φιγουράρουν επαναστάτες! 

      5. Την «Α΄Ιουνίου 1821», ο «Γενικός οπλαρχηγός της εκστρατείας ΜΙΧΑΗΛ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ, Κωνσταντινουπολίτης» (ανύπαρκτος αδελφός του Α. Υψηλάντη) και οι αρχηγοί, γράφουν στους μωαμεθανούς Αλβανούς Λαλαίους: «Από εμάς τους Αρχηγούς των Κεφαλλήνων και Ζακυνθίων, εις σας τους Ευγενείς Αγάδες και λοιπούς αρχηγούς των Λαλαίων. … σας προτείνωμεν την ειρήνην δια μέσου μιας συνθήκης καθώς υπαγορεύουν οι Νόμοι όλης της Ευρώπης ...». Αλλά και στο γράμμα που έστειλαν οι Μωαμεθανοί Λαλαίοι Αγάδες, γράφουν «Από εμάς τους Αγάδες οπού ευρισκόμεθα εις Λάλα, εις εσάς τους Κεφαλωνίτες και Ζακυνθυνούς, οπού είσαστε εις βοήθειαν των ραγιάδων … θέλομεν στείλει άνθρωπον δια να ομιλήσει. 1821 Ιουνίου α’ (Τρεις σφραγίδες τουρκικές)». Και οι μεν και οι δε, μιλούν για Αγάδες σε πληθυντικό. Πρέπει λοιπόν να ήσαν περισσότεροι του ενός. Η Ηλεία είχε 7 αγαδιλίκια. Αν είχε πάει και Μπασταίος αγάς στου Λάλα, αυτό δεν είναι απίθανο. Ο Μπασταίος αγάς ήταν ομόθρησκος με τους μωαμεθανούς Λαλαίους και αυτό ενισχύει την πιθανότητα της συμπαράταξής του.

      6. Στις αρχές της Επανάστασης δεν ήταν ξεκάθαρο, αν ήταν αυτό στο οποίο εξελίχτηκε. Και σήμερα ακόμα ζητωκραυγάζουμε - και καλά κάνουμε- την επανάσταση του 1821, αν και στο τέλος ηττήθηκε. Στην κυριολεξία συντρίφτηκε από τον Αιγύπτιο Ιμπραήμ (Αλβανός). Η «απελευθέρωση» ήρθε από τον Άγγλο Ναύαρχο και η εκκαθάριση των στρατευμάτων του Ιμπραήμ, έγινε από το Γάλλο Φαβιέρο. Δεν έγινε ούτε από τον Κολοκοτρώνη, τον Παπαφλέσσα, το Μακρυγιάννη ή τον Πλαπούτα και τους άλλους επαναστάτες. Οι Άγγλοι  πήραν ένα κομμάτι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, για λογαριασμό τους.  Κανένας Έλληνας δεν πήρε μέρος στις μετέπειτα συνθήκες. Μόνο Άγγλοι και Οθωμανοί συνομιλούσαν για την τύχη του καινούργιου έθνους - κράτους.  Όλοι οι μετέπειτα πόλεμοι που έγιναν με την έγκριση των επικυρίαρχων Άγγλων, κερδήθηκαν. Όσοι όμως έγιναν στο όνομα της "ανεξαρτησίας», όπως το 1897, το 1922 και τον εμφύλιο,  ηττήθηκαν. Η Αγγλική κυριαρχία κράτησε μέχρι το 1947, οπότε παραδόθηκε στους νικητές του 2ου παγκοσμίου πολέμου, Αμερικάνους. Από τότε η Αμερικάνικη επικυριαρχία κρατάει για τα καλά μέχρι και σήμερα. Τα περί ανεξαρτησίας που ακούγονται είναι περισσότερο συγκάλυψη της αλήθειας παρά χοντροκομμένη άγνοια!  Όλοι οι εκλεγμένοι πρωθυπουργοί υποβάλουν τα ... σέβη τους στο «στρατηγικό εταίρο» δίπλα στο πασίγνωστο τζάκι του Αμερικανού προέδρου. Όσοι δεν το πιστεύουν βαθιά και παίρνουν τα μυαλά τους, έστω και λίγο αέρα,  ή πάνε γρήγορα στα  θυμαράκια, όπως ο Παπάγος, ή κλωτσοπετιούνται στην κυριολεξία, όπως ο γεροΠαπαντρέου. Κι όχι μόνο οι Πρωθυπουργοί και υπουργοί. Και τα συνδικάτα, κατά ένα άκρως παράδοξο αντιφατικό τρόπο "υποβάλλουν τα σέβη τους" στην Αμερικάνικη πρεσβεία, βρίζοντας! Και βέβαια δεν είναι μόνο η Ελλάδα αμερικάνικο προτεκτοράτο. Ολόκληρη η Ευρώπη, αλλά και η Ιαπωνία με  κατοχύρωση στο 9ο άρθρο του συντάγματος της. Ποτέ κι από και σε κανένα δεν προσφέρθηκε δώρο η ελευθερία. Η ελευθερία δεν χαρίζεται. Κατακτιέται. Μόνο οι νικητές είναι ανεξάρτητοι κι ελεύθεροι. Αυτή είναι η απόλυτη ιστορική αλήθεια. Λέτε να τα ξέρανε όλα τούτα τότε οι Μπασταίοι και ... κληρονόμησαν το DNA στους απογόνους τους και γι αυτό δεν είχαν ούτε ένα θύμα στον εμφύλιο; Ακόμα κι ο Αντάρτης τους, πέθανε σε βαθιά γεράματα!

     7. Αν όλοι οι προύχοντες και προεστοί, όλοι οι δεσποτάδες και ο Π.Π. Γερμανός  (τον Παπαφλέσσα, πρωτεργάτη του ξεσηκωμού του '21 αποκαλούσε  «εξωλέστατο» και άλλα ακραία κοσμητικά επίθετα! ), ο πατριάρχης και οι συνοδικοί του δεσποτάδες είχανε τις αντιρρήσεις τους και αφορίσανε την επανάσταση και τους επαναστάτες, μην περιμένουμε οι Μπασταίοι να πρωτοστατούσανε στην Επανάσταση. Αυτό δεν πρέπει καθόλου να ξενίζει.  Εξ άλλου κι άλλες επαναστάσεις, πολύ σπουδαίες, είχαν γίνει στο παρελθόν (1648 και Ορλοφικά) και είχαν ηττηθεί, όπως ηττήθηκε κι αυτή η σπουδαία επανάσταση.  Να πούμε πως "δικαιωθήκανε" οι Μπασταίοι, αν είχαν κι αυτοί αντιρρήσεις, σαν το Πατριάρχη και όλους τους άλλους που σύρθηκαν στη επανάσταση του'21;