Τουρκοχώρι ή Αρβανιτοχώρι;

                Αρβανιτοχώρι ή τουρκοχώρι ;

        Οι Κρυονερίτες, σαν διαβάσανε στο βιβλίο του Χρυσανθακόπουλου, πως στο χωριό τους «κατώκησαν πολλοί Τούρκοι και ο πληθυσμός του ... ήτο απολύτως αμιγής τουρκικός» , γίνανε «Τούρκοι» και ψάξανε να βρουν «πυρά», για να κάψουν το βιβλίο, που έγραφε τέτοιες βλακείες. Ευτυχώς δεν βρήκαν. Οι Μπασταίοι, όμως ήξεραν πιο πολλά και πιο καλά για την καταγωγή τους. Ήσαν Αρβανίτες Έλληνες, όπως οι Κύπριοι, οι Κρητικοί, οι Τσάκωνες, οι Δωριείς, κλπ. και δε σηκώναν μύγα στο σπαθί της ελληνικότητάς τους. Ήξεραν περισσότερα κι από τον ανιστόρητο Δουκαίο, που ποτέ δεν διάβασαν το βιβλίο του, γιατί γράφτηκε πολύ αργά (1949) και είχαν άλλα προβλήματα, πιο σοβαρά να λύσουν. Κι ευτυχώς που δεν το διάβασαν. Γιατί που ξέρεις; Υγιείς άνθρωποι ήσαν και πολύ θυμωμένοι με τις πολλές αλλαγές του ονόματος του χωριού τους και είχαν πάντα φορτωτήρες μαζί τους για να φορτώσουν τα ζα τους, σαν πήγαιναν για πετρέλαιο κι αλάτι στο μονοπώλιο του Δούκα.
        Κάποια Μπαστιωτόπουλα, που γεννήθηκαν, όταν το χωριό τους, σύμφωνα με το νόμο, ονομαζόταν Κρυονέριον (από το 1928 ως το 1940 και από το 1953 και μετά) ή Μοναστήριον (από το 1940 ως το 1953), μιλούσαν και μιλάνε ακόμα για Τούρκο Αγά και για Τούρκους, που κατοικήσανε στου Μπάστα, κάτι που και ο Δουκαίος γράφει, πως «ο πληθυσμός του ... ήτο απολύτως αμιγής τουρκικός».
         Και βέβαια δεν πάτησε ποτέ του πόδι Τούρκος στου Μπάιστα, γιατί δεν υπήρχαν μέχρι το 1922 Τούρκοι και τουρκικό κράτος. Ο αγάς ήταν Αρβανίτης μωαμεθανός πριν την επανάσταση. Κι ο Αράπης Άραβας μωαμεθανός κι αυτός πριν την επανάσταση. Οι άλλοι Μπασταίοι ήταν Αρβανίτες χριστιανοί στη δούλεψη του αγά. Μέχρι το 1922 οι Τούρκοι ήσαν υπόδουλοι στον Οθωμανό Σουλτάνο, όπως και οι Έλληνες μέχρι το 1821. Την επανάστασή τους οι Τούρκοι την έκαναν εναντίον του Σουλτάνου και της υψηλής Πύλης, έναν αιώνα μετά από τους Έλληνες. Υπουργοί του Σουλτάνου ήταν οι Φαναριώτες (Έλληνες!). Αυτοί υποδείξανε στον Οθωμανό Σουλτάνο, τον Αιγύπτιο Ιμπραήμ, που κατέπνιξε την Ελληνική επανάσταση, μιας και δεν τα κατάφερε ο Πατριάρχης, που ήταν ο υπεύθυνος "Υπουργός" για όλη τη Χριστιανοσύνη.
        Τα Μπαστιωτόπουλα δικαιολογούνται, αφού στο σχολειό τους μάθανε για τους τυράννους τουρκαλάδες, που βασάνιζαν τους Έλληνες για 4 και βάλε αιώνες. Το ίδιο κι ο Δουκαίος Χρυσανθακόπουλος δικαιολογείται. Και οι ιστορικοί, δεξιοί κι Αριστεροί, δικαιολογούνται, σαν μιλούν για τουρκοκρατία και τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, για 4 και βάλε, αιώνες. Έπρεπε να έχουν τα κότσια των Αρβανιτών - Ελλήνων Μπασταίων πατεράδων, παππούδων και προπάππων μας, ν΄αντέξουν την άγρια καταπίεση των περιγραμμάτου αγράμματων φιλελλήνων ελληναράδων! Οι "φιλέλληνες" αυτοί, μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, αφού φυλάκισαν τους βάρβαρους επαναστάτες του '21, Κολοκοτρώνη, Πλαπούτα και λοιπούς, βάλθηκαν, αμέσως σαν πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα, από το 1834, να τους εξελληνίσουν τους Έλληνες Αρβανίτες, αλλάζοντας τα ονόματα χωριών και πόλεών τους!

Η μαρμαρένια πλάκα γράφει: 1848.

       Μετά έναν αιώνα (1928) η αγραμματοσύνη και η βαρβαρότητα των εξελληνιστών φιλελλήνων και συνοδοιπόρων τους, κατόρθωσαν να αλλάξουν το ελληνικότατο όνομα του χωριού Μπάστα.
        Ο Χρυσανθακόπουλος γράφει πως «Ήρχοντο εις την εκκλησία του Δούκα από όλα τα πέριξ χωριά, διότι κανένα άλλο χωριό δεν είχεν ούτε εκκλησία ούτε ιερέα». Το χωριό Μπάστα, δεν πρέπει να είχε χριστιανικό ναό και παπά, πριν από την επανάσταση του 1821. Η εκκλησία του χωριού φέρει στο υπέρθυρο της νότιας πλευράς σε εντοιχισμένη πλάκα τη χρονολογία 1848 και είναι αφιερωμένη στην κοίμηση της Θεοτόκου. Αν στη θέση της υπήρχε άλλη εκκλησιά πριν από την παραπάνω χρονολογία, δεν είναι βέβαιο. Μέχρι και την 3η 10ετία του 20ου αιώνα, το κοιμητήριο ήταν στο χώρο ανατολικά του σημερινού ναού, από όπου μεταφέρθηκε στο σημερινό χώρο. Κάποια παράδοση για παλαιότερη ύπαρξη ναού ή τζαμιού στο χωριό δεν υπάρχει. Υπάρχουν βέβαια ενδείξεις πως στη θέση Τζαμί στον Αϊλιά, υπήρχε ξωκλήσι, που έχτισε ο Αράπης στο υψωματάκι του χωραφιού του. Στη θέση αυτή υπάρχουν ακόμα και σήμερα ίχνη και υπολείμματα (πέτρες, κεραμίδια κλπ) του χτίσματος. Βέβαια δεν είναι καθόλου βέβαιο και δεν υπάρχει κάποια μαρτυρία, πως το εξωκλήσι αυτό ήταν προεπαναστατικό ή μεταγενέστερο χτίσμα.Το βέβαιο είναι πως το 1848, που χτίστηκε η εκκλησιά του χωριού, όλοι οι Μπασταίοι ήσαν Χριστιανοί. Πρώτος παπάς στο χωριό έγινε ο παπαΔημήτρης, απόγονος συγγενής του πρώην αγά του χωριού. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως στον ίδιο ταψί ψήνανε το "χριστιανικότατο"  γουρουνάκι και το "μουσουλμανικό" κοτοπουλάκι. Στον ίδιο νταβά, λέγαν οι παλιότεροι και λένε ακόμα και σήμερα οι παλιοί. (Βασίλης Τζούκας κ. ά. )
         Στην περιφέρεια του χωριού υπάρχουν τουλάχιστο 4 παρεκκλήσια, τα ερείπια των οποίων είναι γνωστά σε όλους του Μπασταίους και υπάρχουν και σήμερα. Ένα εξωκλήσι στον Αγιώρη, βορειότερα του σημερινού, ένα στον Αγιάννη , λίγο πιο κάτω από το λιοστάσι στου Μουρτζιούκου  ένα στον Αϊδημήτρη στη θέση, που είναι το νεόδμητο εξωκλήσι κι ένα στον Αϊλιά, στην θέση των σημερινών ερειπίων του εξωκλησιού, που έχτισε ο Σωτήρης Δημόπουλος. Αν και υπάρχει μαρτυρία, που ισχυροποιείται από την ύπαρξη ερειπίων, πως το τζαμί στην ομώνυμη θέση, ήταν αφιερωμένο στον προφήτη Ηλία. Για όλα αυτά τα ξωκλήσια, υπάρχει μια βεβαιότητα πως υπήρχαν από καταβολής κόσμου. Οι ευρύτερες περιοχές στις οποίες υπήρξαν τα ερείπια των ξωκλησιών, είχαν κι έχουν το όνομά τους.

         Μπάστα, αλλά και Μπάιστα. 
        Μπάστα, σύμφωνα με τον Ηλιόπουλο είναι Αλβανική τοπωνυμική ονομασία (Ηλιόπουλου: ''το τοπωνυμικό της Ηλείας'' σελ. 169). Είναι όμως Αλβανική ή ακόμα και Αρβανίτικη; Στην Αρβανίτικη γλώσσα δεν υπάρχει η λέξη Μπάστα. Και όσοι άριστοι γνώστες της Αβανικής ρωτήθηκαν, βεβαίωναν πως δεν υπήρχε τέτοια λέξη. Στο Αλβανικό λεξικό (Κ. Γ. Παπαφίλη, σελ. 64) υπάρχει η λέξη bast, -i, -e, -et, [o], που σημαίνει το στοίχημα.  Στην Ιταλική βέβαια υπάρχει και γίνεται ευρύτατη καθημερινή χρήση. Τώρα από που και πως μια λέξη άγνωστη στην Αλβανική, πασίγνωστη στην ιταλική και σε ευρεία χρήση ακόμα και από πολλούς Έλληνες έγινε Αλβανική, αυτό μόνο ένας Ηλιόπουλος μπορεί να ξέρει ή να αγνοεί. Ακριβέστερα: Αφού όλοι οι ιστορικοί, Έλληνες και ιδιαίτερα οι ξένοι, ταυτίζουν τους Αλβανούς με τους Αρβανίτες, τα αρβανίτικα με τα αλβανικά, ο Ηλιόπουλος   δεν κάνει εξαίρεση. Οι Μπασταίοι του μιλούσαν για Αρβανίτες κι Αρβανίτικα κι αυτός σαν πολύξερος που ήταν, καταλάβαινε πως ήταν το ίδιο. Ήξερε πολύ καλά πως τα υγρά σύμφωνα Λάμδα και Ρο μπορούν να εναλλάσσονται χωρίς πολλά προβλήματα, αν και οι ρωτακιστές βάζαν στη θέση του Ρου, ένα δικής τους "έμπνευσης" και προφοράς, Γου και όχι Λου. Αυτήν την εγγράμματη εναλλαγή την αγνοούσαν οι Μπασταίοι. Το ότι οι « λίαν προβεβηκυίας ηλικίας»  σεβάσμιοι Μπασταίοι τον άφησαν στο πεζούλι της βρύσης να περιμένει ... έχει πολλές αναγνώσεις και πολύ περιεργωδέστερες απαντήσεις 
       To 1948 ο Ηλιόπουλος εκδίδει το βιβλίο του: ΤΟ ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ, ανάτυπο από τον ΝΒ΄ τόμο του περιοδικού «Αθηνά». Κατά συνέπεια στα μέσα περίπου της 10ετίας του ’40 επισκέπτεται τα χωριά Μπά(ι)στα, Καλολετσή και Μηλιές και βεβαιώνει πως : «οι λίαν προβεβηκυίας ηλικίας κάτοικοι έχουσιν αμυδράς αναμνήσεις της Αλβανικής γλώσσης, την οποίαν, ως με διεβεβαίωσαν, ομίλουν καλώς οι πατέρες αυτών». Λίαν προβεβηκυίας ηλικίας πρέπει να θεωρήσουμε αυτούς που ήσαν πάνω από 80 χρονώ, αν και αυτό το λίαν υποδείχνει μάλλον τους 90άρηδες και βάλε. Και είχαμε και έχουμε και θάχουμε, πολλούς τέτοιους. Οι πατέρες αυτών των λίαν προβεβηκυίας ηλικίας, που ομίλουν καλώς την Αλβανικήν, απεβίωσαν όλοι πολύ πριν το 1920 και ήσαν αυτοί που γεννήθηκαν γύρω στα 1830, '50, και’60 το πολύ.
       “Οι  λίαν προβεβηκυίας ηλικίας” της δεκαετίας του 1940, με τους οποίους πρέπει να μίλησε και που τον “διεβεβαίωσαν”, πως οι πατέρες τους μιλούσαν Αλβανικά, σύμφωνα πάντα με τον Ηλιόπουλο, ήσαν αυτοί που σύχναζαν στα καφενεία του χωριού. Δεν αποκλείεται βέβαια να μίλησε και με κάποιον που δεν πολυσύχναζε στα καφενεία. Σίγουρα  στη 10ετία του 40, στα καφενεία, δε σύχναζαν Μπαστιώτισσες.  Αυτοί που σύχναζαν στα καφενεία και ήσαν οι πιο ηλικιωμένοι ήταν: Ο Θοδωρής ο Χαρλαμόπουλος, που ήταν και ιδιοχτήτης του καφενείου και μιλούσε Αρβανίτικα και όχι Αλβανικά. Αυτό και σήμερα μπορούν να το βεβαιώσουν τα Μπαστιωτόπουλα.  Ο γεροΚατσιαβός, για τον οποίο δεν ακούστηκε ποτέ πως μιλούσε κάποια άλλη γλώσσα. Ο γεροΘοδωρής ο Καρδαριτσιώτης, που σίγουρα δε μιλούσε Αλβανικά ούτε και Αρβανίτικα. Ο Θοδωράκης ο Μπιζανίτης ή Λαμπρόπουλος, που μιλούσε φαρσί τα Αρβανίτικα, αλλά δεν πολυσύχναζε στο καφενείο . Το πιο σωστό είναι: δεν πατούσε πόδι στα καφενεία και είναι απίθανο να συναντήθηκε με τον απεσταλμένο της Ακαδημίας Αθηνών Ηλιόπουλο. Ο Ματσιάγκας, που μιλούσε κι αυτός Αρβανίτικα και όχι Αλβανικά. Ο  γεροΒγενής, που κι αυτός δεν πολυπήγαινε στα καφενεία και δεν ακούστηκε αν μιλούσε άλλη γλώσσα, όπως λέγανε πολλοί. Άλλους «λίαν προßεßηκυίας ηλικίας» ... που να ''έχουσιν αµυδράς αναµνήσεις της Αλßανικής γλώσσης, την οποίαν, ... οµίλουν καλώς οι πατέρες αυτών'', δε ξέρουν οι πολύ καλά γνωρίζοντες ακόμα και σήμερα Μπασταίοι και βέβαια γιατί δεν υπήρχαν άλλοι. 
    Μερικοί άλλοι ήταν σώγαμπροι και πιθανόν να αγνοούσαν τα Αρβανίτικα, αν και η Τζούκαινα, φερτή από το χωριό Πλάτανος, μιλούσε τ' Αρβανίτικα μέχρι το 2005 που πέθανε, 105 χρονώ!
      Ο Γιώρης ο Φωνόπουλος, έλεγε στο μεγάλο του γιο: «η βάβω σου με τις άλλες γριές, μίλαγε άλλη γλώσσα», χωρίς όμως να κατονομάζει ποια ήταν αυτή η γλώσσα, γιατί όπως αποδείχτηκε τα σκιαζε η φοβέρα των περιγραμμάτου ...Ηχογραφημένη μαρτυρία του Γιώρη του Μοσκιου, αποκαλύπτει πως κι ο Γιώρης ο Φωνοπουλος μίλαγε με τις γριές άλλη γλώσα. Ο ίδιος  όμω, αν και ήταν της ιδιας περίπου ηλικία,  δεν μίλαγε την άλλη γλώσσα.  Η συγκεκριμένη βάβω (γιαγιά), που μίλαγε  την άλλη γλώσσα,  ήταν η Χριστίνα, κόρη του μακαρίτη του γεροΦώνη και της γριαΦώναινας (Αγγελικής), σύζυγος του γεροΘοδωρή Δημόπουλου, από το Καρδαρίτσι. Η βάβω Χριστίνα, λοιπόν, κόρη του μακαρίτη του γεροΦώνη, με τις άλλες γριές, δηλ. την αδελφή της Κατερίνη, που παντρεύτηκε ο Μήτσιος ο Τζούκας, την Κατσιαβίνα, που παντρεύτηκε τον Πάνο τον Κατσιαβό, τη Μπαντούναινα, τη Ζαντίκαινα, τη Βγενίνα, τη Γούταινα, τη Ζώγκαινα και την Κουζιούλαινα , από τη δώθε ρούγα, την Καστριγκάκαινα, την Παγώναινα, τη Λάμπραινα και τη Μουρλούκαινα, την Πετρίλαινα και τη Μπίρπαινα, από την κάτω ρούγα, τη Μπάμπαινα, τη Σταρόβαινα, τη Λυμπιάδα, τη Στέργιαινα, τη Σκράπαινα, την Κουτσίνα, τη Σκούταινα, και τη Μπιτζάραινα, από την πέρα ρούγα, μιλούσαν άλλη γλώσσα. Κι αυτή η άλλη γλώσσα ήταν τα Αρβανίτικα κι όχι τα Αλβανικά.
         Γιατί τόσες πολλές γριές στο χωριό; Ρωτήστε τους ... πολέμους και την ελονοσία. Στις βαριές δουλειές ιδρώνανε οι άντρες και η ελονοσία αναλάβαινε τα παραπέρα. Στις ληξιαρχικές πράξεις από '34 και μετά, (...) άντρες πήγαν από ελονοσία και μόλις (...) Γυναίκες!
        Ιδιαίτερα για το γεροΘοδωρή το Χαρλαμόπουλο, όταν αναφέρονταν στη 10ετία του ’50 ή ’60 ή αναφέρονται ακόμα στο χωριό, λέγανε και λένε, με φυσικό τρόπο, πως μιλούσε Αρβανίτικα. Ο τελευταίος που μιλούσε Αρβανίτικα στο χωριό ήταν ο γεροΘοδωρής ο Χαρλαμόπουλος. Ποτέ δεν ακούστηκε στο χωριό κάτι για Αλβανικά. Για τους Λαλαίους τουρκΑλβανούς, όπως λαθεμένα τους ονομάζανε και ακόμα ονομάζουνε οι ιστορικοί, μιλούσαν όλοι στο χωριό για Αλβανούς Λαλαίους και για Αλβανικά, που μιλούσαν. Κανένας δεν είπε πως μιλούσαν Αρβανίτικα. Ποτέ δεν ακούστηκε στις συζητήσεις του χωριού να λέγεται κάτι για Αλβανικά. Για το χωριό, όμως,  πάντα, στις σχετικές συζητήσεις αναφέρονταν στα Αρβανίτικα. Βέβαια η διάκριση ανάμεσα στα Αρβανίτικα και τα Αλβανικά δεν ήταν και δεν είναι ακόμα σαφής. Από κάποιους, που πήγαν το ’40 στο Αλβανικό μέτωπο είχε ακουστεί πως αυτοί που ήξεραν Αρβανίτικα καταλάβαιναν τα Αλβανικά. Εκφράζανε μάλιστα την απορία: πως ήταν αυτό δυνατό να μοιάζουν, θεωρώντας τες διαφορετικές γλώσσες. Ιδιαίτερα ο Θοδωρής ο Νικολόπουλος τονιζε τη διαφορ, προσθέτοντας  και τους Μπασταίους, που σκοτωθηκαν στον ελληνοϊταλικό φασιστικο πόλεμο με τη συμμετοχή των Αλβανών.  Στη 10ετία του ’90 με κάποιες δηλώσεις του Μπερίσα, έγινε προσπάθεια εθνικής ταύτισης των Αρβανιτών με τους Αλβανούς. Αυτή του η προσπάθεια εξαγρίωσε Έλληνες Αρβανίτες και δεν ξανατόλμησε να επανέλθει. Δοκιμάστε να πείτε Αλβανούς τους Αρβανίτες των Μεσογείων και των άλλων Αρβανιτοχωριών και θα πειστείτε για την διαφορά! Σήμερα κανενας δε λέει Αρβανίτες τους  Αλβανούς και πως στην Αλβανία ζουνε Αρβανίτες. Δεν ακούστηκε μετανάστης, έστω κι ενας ,Αλβανός να αυτοχαραχτηριζεται Αρβανίτη. 
      Συνάντηση με τον Ηλιόπουλο, που έγινε στις αρχές της 10ετίας του ’70 στο γραφείο του στη Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστήμιου της Αθήνας, παραπονέθηκε πως οι Μπασταίοι, τον άφησαν να περιμένει στη βρύση και δεν πήγαν στην Καλολετσή και τις Μηλιές να του φέρουν κάποιους «λίαν προßεßηκυίας ηλικίας», που να μιλάνε τα Αρβανίτικα. Οι Μπασταίοι είτε πήγαν και δεν βρέθηκε κάποιος, που να δέχτηκε να έρθει στο χωριό, είτε δεν πήγαν, κρίνοντας πολύ πιο σοφά από τους Ακαδημαϊκούς, πως ήταν εξαιρετικά δύσκολο να μπει στον κόπο κάποιος «λίαν προßεßηκυίας ηλικίας»  (πολύ ηλικιωμένος), να έρθει στου Μπάιστα, για να ενημερωθεί ο απεσταλμένος της Ακαδημίας Αθηνών και να τον διαβεβαιώσουν, αν μιλάνε ακόμα τα Αρβανίτικα.  Στην περίπτωση του Ηλιόπουλου, αλλά και του Παπανδρέου, τα 4 αυτά χωριά είναι Αλβανοχώρια. Δεν έχουν, από όσο ελέγξαμε τα γραφτά τους, κάποια αναφορά σε Αρβανίτες και Αρβανιτοχώρια. Στο χωριό Μπάστα ποτέ δεν ακούστηκε κάτι για Αλβανοχώρι κι Αλβανούς, που να μιλούσαν την Αλβανική. Αυτό που ακουγόταν ήταν πως ο Θοδωρής ο Χαρλαμόπουλος, η θειαΜήτσιαι(ω)να η Τζούκαινα, που πέθανε στις αρχές της 3ης χιλιετίας! σε ηλικία 105 χρονών, μιλούσαν Αρβανίτικα κι όχι Αλβανικά. Σύμφωνα με μαρτυρία του Μοσκιού κι ο Γιώρης ο Φωνόπουλος, γιός του Καρδαριτσιώτη και άλλοι, γεννημένοι στις αρχές του 20ου αιώνα μιλούσαν Αρβανίτικα κι όχι Αλβανικά. Άλλοι πάλι λέγανε πως οι παλιοί μιλούσαν άλλη γλώσσα, χωρίς να προσδιορίζουν το όνομά της. Πράγματι οι Μπασταίοι αποφεύγανε να μιλούν για Αρβανίτικη καταγωγή και Αρβανίτικη γλώσσα, είτε γιατί δεν τους ένοιαζαν τέτοιες λεπτομέρειες, είτε γιατί έπεσε φοβέρα για αλλαγή της Αρβανίτικης συνείδησης, που βέβαια την ταύτιζαν με την Αλβανική, όπως φαίνεται, από τους σημαντικότερους, που αναφέρθηκαν στο χωριό. Κύρια ο Παπανδρέου κι ο ο Ηλιόπουλος. Ο Χρυσανθακόπουλος δεν έχει διαβάσει κανέναν από του δυο. Αν και αναφέρει το βιβλίο του Παπανδρέου, το χωριό Μπάστα το θεωρεί, εντελώς ανιστόρητα, Τουρκοχώρι. Εξ άλλου το περιεχόμενο των ερευνητικών αποστολών της ακραία εθνικίζουσας Ακαδημίας Αθηνών, είχαν κι έχουν εθνικό, όπως λένε και οι ίδιοι, χαραχτήρα. Και ο εθνικός αυτός χαραχτήρας ταυτίζεται με την άποψη της συνέχειας της φυλής … και άλλες πάμπολλες σοφές ανοησίες, που γελά σαρκαστικά η ασυνεχής πραγματικότητα.
        Για τον Ηλιόπουλο, δεν υπάρχουν Αρβανίτες που μιλούν τα Αρβανίτικα στην Ηλεία, αλλά μόνο Αλβανοί που μιλούν την Αλβανική. Για τον Ηλιόπουλο και άλλους, φαίνεται πως δεν υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα σε Αρβανίτες και Αλβανούς. Μάλλον υπάρχει ταύτιση των Αλβανών και της Αλβανικής γλώσσας με τους Αρβανίτες και τα Αρβανίτικα. Θεωρούν πως πρόκειται για απλή γραμματική εναλλαγή των υγρών συμφώνων Λάμδα και Ρω. Κι όμως ξέρουν καλά πως η λέξη ''Αλβανοί'' είναι μεταγενέστερη και Ιταλικής προελεύσεως ... (δες και Κ. Η. ΜΠΙΡΗ "ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ, ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΩΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ" σελ. 13-40)
         Στην Ηλεία είχαμε πράγματι Αλβανούς, αλλά αυτοί κατοικούσαν στου Λάλα και ήταν μάλιστα Μωαμεθανοί, με τα τζαμιά και τα χαρέμια τους. Αυτούς τους βάφτισαν οι ιστορικοί αυθαίρετα τουρκΑλβανούς, ενώ στην πραγματικότητα ήσαν Αλβανοί στην εθνικότητα και μωαμεθανοί στο θρήσκευμα. Το μόνο κοινό στοιχείο που είχαν με τους Τούρκους μουσουλμάνους ήταν μόνο η θρησκεία και τίποτα άλλο. Οι κάτοικοι των χωριών Μπάστα, Καλολετσή και Μηλιές ήσαν Αρβανίτες και χριστιανοί ορθόδοξοι και μιλούσαν τα Αρβανίτικα, που μιλούσαν όλα τα Ορθόδοξα Αρβανιτοχώρια. Η Τζούκαινα, που μιλούσε τα Αρβανίτικα μέχρι τις αρχές της 3ης χιλιετίας, ήρθε στο Αρβανιτοχώρι Μπάστα από το χωριό Πλάτανος, όπου και έμαθε τα Αρβανίτικα, που μιλούσαν οι κάτοικοί του. Και βέβαια μιλούσε τα Ελληνικά, όπως όλοι οι Μπασταίοι και Πλαταναίοι. Ο μόνος στο χωριό Μπάστα, που πιθανότατα ήταν μουσουλμάνος, πρέπει να ήταν ο Αγάς του χωριού κι ο ομόδοξός του Αράπης - Άραβας. Στην παράδοση του χωριού, φέρεται να απαιτεί να πάρει την αδελφή του Τσεκούρα στο σαράι του. Αλλά κι αυτοί δεν πρέπει να ήταν φανατικοί μουσουλμάνοι. Ήταν από τους μικρότερους και φτωχότερους αγάδες και ασφαλώς ακολουθούσε τους πανίσχυρους Λαλαίους μουσουλμάνους αγάδες. Τον Αράπη, ο αγάς σαν ομόθρησκος που ήταν, τον είχε πιο έμπιστο από τους άλλους Μπασταίους, γιαυτό τον είχε ορίσει, σύμφωνα με την παράδοση, υπεύθυνο για τα άλογά του. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, πως η ευθύνη του Αγά (κάτι σαν δεκανέας), ήταν η εκτροφή αλόγων. Έπρεπε να έχει 10 περίπου άλογα ετοιμοπόλεμα. Επιστάτη του πρέπει να είχε το Τζούκα, σύμφωνα με παράδοση που ακόμα ακούγεται στο χωριό.

        Αρβανίτες. Σύμφωνα με μαρτυρία του De la Guilletiere (1672), που αναφέρει ο Μπίρης, οι Αρβανίτες είναι περίεργος λαός. Ποτέ δεν θέλησαν να επιβάλλουν σ’ άλλους τον τρόπο ζωής τους , ούτε είχαν δείξει διαθέσεις να προσχωρήσουν στον πολιτισμό άλλων. Είναι γενναίοι, αποφασιστικοί και ακατάβλητοι κλέφτες . Γι αυτό σε κάθε 50 κλέφτες που παλούκωναν οι Οθωμανοί, οι 49 ήταν Αρβανίτες. Η χώρα τους αναφέρεται στην αρχαιότητα με το όνομα Ιλλυρία. Βυζαντινοί αυτοκράτορες, για την εκ φύσεως ατίθαση και επιρρεπή σε εξεγέρσεις ιδιοσυγκρασίας τους, μετέφεραν τους πιο απείθαρχους στο Μοριά και τα περίχωρα της Αθήνας, πιστεύοντας πως θα άλλαζαν, αλλάζοντάς τους διαμονή!
         Στους Ρωμαϊκούς χρόνους αναφέρεται από τον Κλαύδιο Πτολεμαίο «Αλβανών Αλβανόπολις …» και από τον Γ. Ακροπολίτη: «.. παραμείψας την Καστορίαν …, αφικόμην επί το Άλβανον … ει πως δυνηθείην τα των Αλβανιτών διορθώσασθαι».
         Όλοι οι άλλοι: Ο Σσκυλίτσης (Κεδρινός) «στρατιάν αξιόλογον εκ τε …, Ρωμαίων και Αρβανιτών», η Άννα Κομνηνή « … βαλλομένου … παρά τε των καλουμένων Αρβανιτών», «… εξ Αρβάνων …», ο Πολύβιος «… οι δ’ άλλοι πάντες έφυγον εις τον Άρβωνα …». Το Λεξικόν Στεφάνου Βυζαντίου «Άρβων ή Αρβών ην Ιλλυρίας πόλις , ης ο κάτοικος Αρβωνίτης . Το εθνικόν Αρβώνιος και Αρβωνίτης». Πάντως «το όνομα Αλβανία χρησιμοποιείται από τα μέσα του 12ου αιώνος από τους Λατίνους, και μόνο για τη βόρεια περιοχή της χώρας» .
         Οι Αρβανίτες, χριστιανοί ορθόδοξοι στην πλειοψηφία τους, ήρθαν στην Ηλεία και στα χωριά Μπάστα, Καλολετσή και Μηλιές στα μέσα του 14ου αιώνα μετά το μεγάλο λοιμό (1348 - 1350). Οι Αρβανίτες που εγκαταστάθηκαν στα χωριά αυτά, πρέπει να ήρθαν στην Πελοπόννησο σε μικρούς αριθμούς μετά από πρόσκληση του Εμμανουήλ Καντακουζηνού . Αυτοί που εγκαταστάθηκαν σε δυσπρόσιτες ορεινές ζώνες, σχημάτιζαν συμπαγείς ομάδες και μαζί με τους ντόπιους Ρωμιούς  αποτέλεσαν βασική εστία αντίστασης στους Οθωμανούς και διαδραμάτισαν σπουδαίο ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821.
         Τα Αρβανίτικα, που κάποιοι μιλούσαν μέχρι και τα μέσα του περασμένου αιώνα, έχουν κοινή προέλευση με την Αλβανική και επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό από την ελληνική. Σήμερα κανένας δεν μιλάει αρβανίτικα στο χωριό Μπάστα, νυν Κρυονέρι. Η τελευταία που πέθανε το 2003, 105 χρονώ, και μιλούσε Αρβανίτικα, ήταν η Τζούκαινα, φερτή από το κοντινό χωριό Πλάτανος.
          Σύμφωνα με το Κ. Μπίρη, από το 1350 μ.χ, έως το 1418 μ.χ, 81.200 Αρβανίτες μισθοφόροι στρατιώτες με τις οικογένειές τους εγκαταστάθηκαν σε ελλαδικές περιοχές, ύστερα από πρόσκληση Παλαιολόγων, των Φράγκων και των Βενετών.

          Ο Adriano Xhafaj άφησε ένα νέο σχόλιο για την ανάρτησή σας "Τουρκοχώρι ή Αρβανιτοχώρι":
          Όλοι οι Έλληνες, αλλα και 101% των ξένων, λένε ότι τα Αρβανίτικα = Αλβανικά.
Αυτό δεν συζητείται. Πώς μπορεί Μεγάλες οι Αρβανίτες να είναι έλληνες ?
Έχουμε ομάδα στο face book μαζί με Αρβανίτες
Arbanites Global Page
Ανάρτηση από τον/τη Adriano Xhafaj στο Μπάστα. τη 16 Ιανουαρίου 2013 - 11:34 π.μ.

        Ο Θεόδωρος Δημόπουλος άφησε ένα νέο σχόλιο για την ανάρτησή σας "Τουρκοχώρι ή Αρβανιτοχώρι":

        Adriano Xhafaj, προκαταλήψεις του τύπου 101% δεν είχαν οι Μπασταίοι Αρβανίτες. Όλα τα συζητούσαν και κάνανε διάκριση σε Αρβανίτες ορθόδοξους χριστιανούς, όπως ήταν στου Μπάστα, Καλολετσή,  Μηλιές και σ' όλη την Ελλάδα, και τουρκΑλβανούς Λαλαίους - που ήσαν μουσουλμάνοι. Ποτέ δεν τους είπαν Αρβανίτες τους Λαλαίους. Στη διάκριση που κάναν οι Μπασταίοι δεν υπήρχε ίχνος ή υποψία εχθρότητας. Και είχαν δίκιο. Στη Β. Αλβανία υπάρχουν ερείπια της αρχαίας πόλης Αλμπάνια και στη Νότια επίσης της αρχαίας πόλης Άρβανο. Αυτό δεν το ξέραν οι Μπασταίοι. Ούτε πως οι βόρειοι Αλβανοί δέχτηκαν την επίδραση των Σλάβων τον 7ο αιώνα, της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας τον 11ο αιώνα και των Οθωμανών τον 14ο. Οι Αρβανίτες δε δέχτηκαν καμιά τέτοια επίδραση. Παρέμειναν ορθόδοξοι χριστιανοί και Έλληνες μέχρι και σήμερα. Οι Έλληνες Αρβανίτες δεν θεωρούν το εαυτό τους Αλβανική μειονότητα. Τα Αρβανίτικα έχουν περισσότερα Ομηρικά και προομηρικά  (πελασγικά) στοιχεία. (Δες 1. Α. Κόλλια ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ και η καταγωγή των Ελλήνων και 2. Κ. Μπίρη ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ, οι Δωριείς του νεώτερου Ελληνισμού.) Ο μυθικός χώρος των Πελασγών ήταν : Βαλκανική, Μ. Ασία, Πόντος, Ιταλ. χερσόνησος, Β. Αφρική και Αίγυπτος. Οι ιστορικοί που ονομάζουν τους Πελασγούς πρωτο ή προ - Έλληνες, δίδουν χωρίς αιτιολογία τους προσδιορισμούς. Στη Δωδώνη, την Αθήνα και την Αίγυπτο, λατρευόταν ο Πελασγικός Δίας. Είναι κοινή η φυλετική καταγωγή. Η ιστορική διαφοροποίηση αυτό δεν το αλλάζει. Η Αθήνα και η Σπάρτη, κι όχι μόνο, αλληλοσφάζονταν. Αυτό δεν τους έκανε λιγότερο Έλληνες. Ενότητα στη διαφορετικότητα. Όλοι είναι διαφορετικοί ΕΛΛΗΝΕΣ: Αχαιοί, Δωριείς, Ίωνες, Λέλεγες, Καύκωνες, Λάκωνες, Κρήτες, Ιλλυριοί, Αρβανίτες, Αλβανοί, Πόντιοι κλπ. Οι Αρχ. Έλληνες θέσανε την επιστημονική προσέγγιση στην επίλυση των προβλημάτων του κόσμου. Γι αυτό σήμερα είμαστε όλοι Έλληνες. Ευχαριστώ. Θ.Δ.
Ανάρτηση από τον/τη Θεόδωρος Δημόπουλος στο Μπάστα. τη 17 Ιανουαρίου 2013 - 12:42 π.μ.

         Ο Adriano Xhafaj  άφησε ένα νέο σχόλιο για την ανάρτησή σας "Τουρκοχώρι ή Αρβανιτοχώρι": 

          Έχω και εγώ ένα εγκαταλειμμένο blog. Με ενημερώνει η Google ότι έχει πάνω από 200 χιλιάδες επισκέπτες. Η ιδέα ήταν του αρβανίτη από Πρέβεζα Νίκο Στυλό, ο οποίος τους θεωρεί τους Αρβανίτες έως Αλβανοί.
         Πάντως η χαρά επικοινωνίας είναι δική μου, και είστε πένα.
         Αρβανίτες - Arvanitet, are not immigrants in Greece, but its residents immemorial. (= Οι Αρβανίτες  δεν είναι  μετανάστες στην Ελλάδα, αλλά είναι κάτοικοι από  αμνημονεύτων (χρόνων)  ( Μηχ. Μτφρ Google)
http://www.adriano-xhafaj.blogspot.com

Βιβλιογραφία
1. Ηλιόπουλος, Κ. (1948) Το τοπωνυμικόν της Ηλείας. Τυπογραφείο Α. Παπασπύρου, εν Αθήναις (ανάτυπον εκ του ΝΒ΄ Τόμου του περιοδικού «Αθηνά») σελ. 159 (η αρίθμηση από το περιδικό) 

2. Παναγιωτόπουλος, Β. (1947) Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου 13ος -18ος αιώνας . Ιστορικό Αρχείο Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδας, Αθήνα σελ. 272
3. Μπέλια, Ε. (1980) Στατιστικά της Ηλείας κατά την Καποδιστριακήν περίοδον στο Πρακτικά του Α΄ Συνεδρίου Ηλειακών Σπουδών (23-26 Νοεμ. 1978), Αθήνα σελ. 144
4. Πρίγγουρης, Δ. (1995) Η Διοικητική Διαίρεση του Νομού Ηλείας (Από τη Βενετοκρατία μέχρι σήμερα), εκδ. περ. Αλφειός, Πύργος»
5. Κ. Μπίρη "Αβανίτες, Οι δωριείς του Νεώτερου Ελληνισμού> Εκδ. ΘΑΜΥΡΙΣ. Αθήνα 1977
6. Αριστείδη Κόλλια, ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ και η καταγωγή των Ελλήνων. Εκδ. ΘΑΜΥΡΙΣ 1997